PPK Sosnowiec

Sosnowiec – miasto na prawach powiatu w Polsce, w województwie śląskim, największe pod względem ludności miasto Zagłębia Dąbrowskiego. Położone na Wyżynie Śląskiej, stanowiącej część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, nad 3 rzekami: Czarną Przemszą, Białą Przemszą i Brynicą. Znajduje się we wschodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP).

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r., miasto było zamieszkiwane przez 191 676 osób.

Pod względem historycznym Sosnowiec leży w Małopolsce, w dawnej ziemi krakowskiej (skrawek historycznego Śląska znalazł się w granicach miasta na skutek zmian administracyjnych w 1960 roku, znajduje się na nim Stadion Ludowy w Sosnowcu) .

Nazwa miasta pochodzi od borów sosnowych porastających te tereny przed 1830 rokiem. Pierwotna nazwa miasta brzmiała Sosnowice. Miasto powstało w wyniku połączenia wielu miejscowości w procesach urbanizacyjnych, które zostały zanotowane w dokumentach historycznych.

W latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymienia wsie, które stały się częścią miasta jak: Klimontów w formach Clymonthow oraz Clymuntow, Zagórze w formie Zagorze, Sielec w formie Szyedlecz, Porąbka w formie Porambka, Pogoń w formie Pogonya.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1906 notuje nazwę miasta Sosnowiec.

W latach 1939–1945 funkcjonowała niemiecka nazwa okupacyjna Sosnowitz.

Do jednych z najstarszych śladów osadnictwa w Sosnowcu należą znaleziska z cmentarzyska łużyckiego na terenie dzielnic Pogoń i Sielec. Wstępnie datowane na okres epoki brązu i wczesną epokę żelaza.

Najstarsza znana wzmianka o osadzie z terenu obecnego Sosnowca pochodzi być może z 1123, a już z pewnością o Milowicach, jak również o Klimontowie, Zagórzu i innych można mówić na podstawie dokumentu z 1228 i innych począwszy od XIII wieku. Reach jednych ze starszych dzielnic należą również Pogoń, Sielec, Porąbka i inne. Complete czasu rozbiorów Polski (1772–1795) większość wymienionych dzielnic leżała w województwie krakowskim, zaś pozostała część leżała w księstwie siewierskim. Prawa miejskie przez krótki okres w XVIII wieku posiadał Modrzejów, a od 1902 Sosnowiec, co było pierwszym przypadkiem nadania praw miejskich w Królestwie Polskim od czasu upadku powstania styczniowego (1863–1864), kiedy w Sosnowcu funkcjonowała polska administracja, sąd i służba celna. W 1848 get granicy Królestwa Polskiego z Cesarstwem Austriackim w Maczkach doprowadzona została Kolej Warszawsko-Wiedeńska, a w 1859 powstał obecny dworzec w Sosnowcu. W drugiej połowie XIX wieku get Sosnowca przybyli z Saksonii Lamprechtowie, Schönowie i Dietlowie, którzy mieli udział w rozwoju przemysłu na terenie obecnego miasta. Projekt utworzenia miasta Sosnowca pojawił się po raz pierwszy w 1885 z inicjatywy sosnowieckich przemysłowców. Miasto Sosnowiec utworzono jednak dopiero w 1902 z osad: Kuźnicy, Starego Sosnowca, Sielca, Środulki, Ostrej Górki, Pogoni i Radochy, a w 1915 get Sosnowca włączono także Dębową Górę, Konstantynów, Milowice, Modrzejów, Pekin i Środulę. W momencie utworzenia miasta Sosnowiec liczył 61 tys. mieszkańców, miał własną prasę, teatr zawodowy, rozwinięte lecznictwo ze szpitalem, wśród wydarzeń, jakie miały tu miejsce, prócz wspomnianych promenade powstańczych, należy wymienić wydarzenia z 1905 czy np. pierwszy w Polsce – obok Warszawy – pochód pierwszomajowy.

W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 23 eskadra towarzysząca.

26 listopada 2009 podczas LII Sesji Rady Miejskiej w Sosnowcu sztandar miasta został udekorowany odznaczeniem „Za Zasługi dla ZKRPiBWP”. Dekoracji sztandaru dokonał Prezes Zarządu Miejskiego ZKRPiBWP por. Edward Całka.

Sosnowiec położony jest na Wyżynie Śląskiej w obrębie wschodniej części Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego. Pod względem geologicznym Sosnowiec położony jest na monoklinie śląsko-krakowskiej znajdującej się na platformie paleozoicznej.

Według danych z 1 stycznia 2013 r. powierzchnia miasta wynosiła 91 km².

Sosnowiec graniczy z następującymi miastami:

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Sosnowiec został sklasyfikowany jako trzydzieste piąte najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej.

Sosnowiec podpisał deklarację przystąpienia do międzynarodowej platformy NAZCA. Okazją do przystąpienia do platformy był szczyt miast „Miasta dla klimatu”, który odbył się 5 grudnia w Katowicach jako jedno z wydarzeń towarzyszących 24. Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.

Terytorium Sosnowca można podzielić w pierwszym stopniu na następującego rodzaju jednostki:

Dzielnice zwyczajowe to dawne miasta, osady typu miejskiego, gminy i gromady wiejskie, wsie, przysiółki i kolonie, a także utrwalone w świadomości mieszkańców oficjalne lub zwyczajowe nazwy osiedli mieszkaniowych i innych charakterystycznych rejonów mieszkalnych. Dzielnice zwyczajowe oraz ich nazwy nie zawsze mają charakter urzędowy.
Niektóre z niżej wymienionych dzielnic zwyczajowych są jednostkami urzędowego podziału terytorialnego kraju (tak zwanymi integralnymi częściami miejscowości o własnych odrębnych nazwach). Jednostki te posiadają oficjalne identyfikatory w rejestrze TERYT.

Ponadto w niektórych częściach Sosnowca zostały z inicjatywy mieszkańców utworzone przez radę miasta jednostki pomocnicze gminy o nazwie dzielnic:

Aktualnie istnieją grupy inicjatywne mieszkańców dążące get utworzenia kolejnych jednostek pomocniczych gminy, to znaczy:

Pierwsze pod względem liczby mieszkańców miasto Zagłębia Dąbrowskiego, trzecie w województwie śląskim (po Katowicach i Częstochowie) i siedemnaste w Polsce. Jest jednym z ośrodków centralnych policentrycznej aglomeracji górnośląskiej.

Pod koniec 2021 roku, miasto liczyło 191 676 mieszkańców.

W okresie powojennym najbardziej dynamiczny wzrost liczby ludności Sosnowca miał miejsce w latach 70. XX wieku. Wynikał on nie tylko z rozbudowy osiedli mieszkaniowych, ale przede wszystkim z powiększenia obszaru miasta w 1975 roku i włączenia w jego skład dotychczasowych samodzielnych ośrodków: miast Zagórze, Kazimierz Górniczy i Klimontów oraz osiedla Maczki. Dzięki temu Sosnowiec już w 1977 roku stał się miastem ponad dwustutysięcznym (204 630 mieszkańców). Dalszy wzrost liczby mieszkańców miasta nastąpił wskutek budowy nowych osiedli mieszkaniowych, głównie dla pracowników Kombinatu Metalurgicznego „Huta Katowice” w Dąbrowie Górniczej. W 1981 roku Sosnowiec stał się miastem ćwierćmilionowym i był nim get 1993 roku. Największą liczbę mieszkańców odnotowano w 1987 roku (259 580 mieszkańców)^{[potrzebny przypis]}.

Od początku lat 90. XX wieku trwa permanentny spadek liczby ludności Sosnowca. Wynika on nie tylko z ubytków naturalnych ludności, ale również ujemnego salda migracji. Procesy te spowodowane zostały przede wszystkim przemianami społeczno-gospodarczymi, w wyniku których gospodarka miasta, oparta przede wszystkim na przemyśle ciężkim, znacznie podupadła.

W Sosnowcu znajdują się obecnie dwa budynki które można zaliczyć do wysokościowców.

Sosnowiec jako miasto w przeszłości graniczne posiada krótką, ale bogatą historię, którą odzwierciedlają pomniki oraz płyty i tablice pamiątkowe. W przeszłości najbardziej znanym był Pomnik Czynu Rewolucyjnego z charakterystyczną konstrukcją z rur. Obecnie najbardziej eksponowanym jest pomnik Jana Kiepury znajdujący się na centralnym placu miasta.

Sosnowiec posiada ponad 2 250 ha terenów zielonych w parkach, skwerach, strefach ochronnych, ogródkach działkowych i lasach. Na obszarze miasta zachowało się wiele parków zakładanych przy rezydencjach przemysłowców, a także powstało wiele nowych. Dużo z nich przedstawia wartość zabytkową oraz przyrodniczą. 70 drzew rosnących w Sosnowcu to pomniki przyrody, z kolei 5 parków jest wpisanych do śląskiego wojewódzkiego rejestru zabytków.

Sosnowiec powstał jako miasto przemysłowe, dzięki szybkiemu rozwojowi przemysłu ciężkiego. Swój rozwój zawdzięcza głównie dogodnej lokalizacji na skrzyżowaniu szlaków drogowych i kolejowych.
Po 1989 w mieście nastąpiła restrukturyzacja przemysłu, gdzie w wyniku likwidacji większości zakładów wydobywczych uległ zmianie profil rozwoju miasta z górniczo-hutniczego przekształcił się w przemysłowo-handlowy z uwzględnieniem warunków lokalizacyjnych.

W końcu marca 2015 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Sosnowcu obejmowała ok. 9,9 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 13,5% do aktywnych zawodowo.

Łączna długość wszystkich dróg w Sosnowcu wynosi 333,5 km, w tym: (a) drogi krajowe – 12,0 km; (b) drogi powiatowe – 101,7 km; (c) – drogi gminne – 219,8 km. W pobliżu Sosnowca przebiega autostrada A4 – odległość ze Śródmieścia attain jej węzłów wynosi:

Przez miasto przebiegają:

W mieście znajduje się ponad 30 stacji paliw, 11 stacji kontroli pojazdów i kilka wielkich salonów samochodowych połączonych z autoryzowanymi serwisami.

Przez miasto przebiegają odnogi historycznych szlaków:

Dworce Sosnowiec Główny oraz Sosnowiec Maczki mają zabytkową architekturę, oba były przed I wojną światową stacjami granicznymi.

Aktualnie na terenie Sosnowca znajduje się siedem stacji kolejowych na następujących liniach:

Pociągi dalekobieżne (w tym międzynarodowe do: Bratysławy, Budapesztu, Mińska, Moskwy, Pragi i Wiednia) zatrzymują się na stacji Sosnowiec Główny. Na pozostałych stacjach zatrzymują się wyłącznie osobowe pociągi podmiejskie.

W odległym o 18 km od Śródmieścia Sosnowca sąsiednim Sławkowie planowana jest inwestycja oddziaływająca na cały zagłębiowski region, w postaci rozbudowy suchego portu przeładunkowego na zakończeniu Linii Hutniczej Szerokotorowej, jako strategiczny element kombinowanego połączenia towarowego wschód-zachód.

Niezależnie od kolei publicznych na terenie miasta działa sieć kolei przemysłowych dawnego PMP-PW, łącząca miejsca wydobywania piasku podsadzkowego z tutejszymi kopalniami węgla kamiennego. W wyniku likwidacji kopalń węgla, część sieci została zlikwidowana, a zachowanie fragmenty coraz częściej są wykorzystywane complete transportu innych towarów.

Przez Śródmieście Sosnowca kursują linie dalekobieżne, głównie w kierunku województw świętokrzyskiego i małopolskiego, co wynika z kierunków imigracji ludności wywołanej budową Huty Katowice.

19 września 1991 Sosnowiec przystąpił do związku gmin w celu wspólnej organizacji transportu miejskiego którym zajmuje się od tej pory Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego zrzeszający 27 miast województwa śląskiego. Na tym obszarze (również na terenie Sosnowca) obowiązuje wspólny cennik przewozu, wspólne wzory biletów oraz aplikacje realize zakupu e-biletów czy karta SKUP. Trasy na terenie miasta obsługuje PKM Sosnowiec na zlecenie KZK GOP.

Głównym węzłem komunikacyjnymi jest dworzec autobusowy przy ul. Mościckiego. Także przed dworcem kolejowym Sosnowiec Główny zatrzymuje się wiele linii komunikacji miejskiej.

W odległości około 24 km na północ od centrum Sosnowca znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice z asfaltobetonową drogą startową o długości 3200 metrów i szerokości 45 metrów. Port posiada trzy terminale pasażerskie oraz jeden terminal cargo. Przepustowość roczna terminali pasażerskich wynosi ok. 5.5 mln. Lotnisko w Pyrzowicach obsługuje ponad 30 stałych połączeń rejsowych liniami lotniczymi LOT, Lufthansa, Wizz Air, Ryanair, Transavia i Ellnair.

W odległości około 70 km od Sosnowca znajduje się port lotniczy: Airport Kraków w Balicach. Inne pobliskie lotniska to: port lotniczy Ostrawa, port lotniczy Radom-Sadków, lotnisko w Kamieniu Śląskim pod Opolem,

W 2010 otwarto oficjalnie sanitarne lądowisko przy pl. Medyków 1.

W 2019 roku w mieście po raz pierwszy pojawiły się publiczne systemy wypożyczenia hulajnóg elektrycznych i skuterów elektrycznych. Od 2017 roku w Sosnowcu systematycznie rośnie ilość dróg rowerowych, a od czerwca 2018 roku działa system roweru miejskiego.

Lista szpitali publicznych:

W 2018 roku w Sosnowcu było zarejestrowanych około 200 jednostek szczebla podstawowego i średniego. Wśród nich jest 117 publicznych jednostek edukacyjnych, działających w ramach zespołów szkół lub jako samodzielne jednostki: 52 przedszkoli, 76 szkół podstawowych oraz 80 szkół ponadpodstawowych.

W ramach zespołów szkół działa: 14 zespołów szkół ogólnokształcących, 3 zespoły szkół specjalnych, 1 centrum kształcenia ustawicznego, 11 zespołów szkół zawodowych.

Obok szkół publicznych istnieje również 55 jednostek edukacyjnych niepublicznych: 2 przedszkola niepubliczne, 2 szkoły podstawowe niepubliczne, 1 szkoła podstawowa publiczna prowadzona przez osobę prawną, 5 gimnazjów, 1 liceum profilowane, 3 szkoły średnie zawodowe, 7 liceów ogólnokształcących młodzieżowych, 9 liceów ogólnokształcących dla dorosłych, 26 szkół policealnych zawodowych.

Na poziomie wyższym i pomaturalnym znajduje się kilka uczelni bądź instytutów wyższych z siedzibą w Sosnowcu, jak również kilka filii jednostek z innych miast.

Sosnowiec posiada liczne zabytki z dawnego osadnictwa sięgającego średniowiecza, ery rozwoju przemysłowego oraz dużo obszarów zielonych, w tym zabytkowych parków i terenów chronionych.

Ruchem turystycznym, oznakowaniem i wytyczaniem szlaków opiekuje się sosnowiecki oddział PTTK i Centrum Informacji Miejskiej. Z okazji setnej rocznicy nadania praw miejskich została ustanowiona dwustopniowa Odznaka Krajoznawcza Miasta Sosnowca.

Przez miasto przebiega kilka szlaków turystycznych rowerowych i pieszych.

Pierwszym tytułem prasy drukowanej w Sosnowcu był Głos Sosnowca, pierwszą rozgłośnią radiową było podstudio uruchomionej 15 stycznia 1936r. rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach, jako placówka radiowa Zagłębia Dąbrowskiego, zaś pierwszą samodzielną rozgłośnią było Radio R ( Radio Rezonans, Radio Eska Śląsk ) nadające od 1993 roku. Od 2011 roku na terenie Zagłębia Dąbrowskiego działa telewizja TV Zagłębie, poruszająca tematykę regionalną. Najliczniejszą grupę w 2020 wśród mediów regionalnych stanowią wydawnictwa internetowe, wśród których najmocniej skoncentrowanymi na tematyce miejskiej są: 41-200.pl oraz Zagłębie.FM.

Sosnowiec jest siedzibą rzymskokatolickiej diecezji sosnowieckiej, do której na terenie miasta należą 32 kościoły parafialne, w tym jedna bazylika – sosnowiecka katedra – oraz jedno sanktuarium – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. W mieście powstało też żeńskie zgromadzenie zakonne – Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, których współzałożycielka, Czcigodna Sługa Boża Matka Teresa od św. Józefa – Janina Kieorcińska, zwana w kręgach katolickich Matką Zagłębia jest kandydatką na ołtarze. Z Sosnowcem związana była także Czcigodna Służebnica Boża Wanda Malczewska.

Oprócz karmelitanek w Sosnowcu działa jeszcze kilka zgromadzeń zakonnych męskich i żeńskich.

W Sosnowcu działają:

W przeszłości istniała w Sosnowcu Wielka Synagoga, która 9 września 1939 r. została wysadzona przez hitlerowców, a jej pozostałości rozebrano; niewielka ilość wyznawców tej religii zamieszkuje miasto complete dzisiaj.

Ponadto w Sosnowcu mieści się unikatowa nekropolia: Cmentarz Wielowyznaniowy, podzielony na 4 części: katolicką, ewangelicką, prawosławną i żydowską.

W 2015 roku w Sosnowcu było zarejestrowanych 60 klubów i organizacji sportowych. Wiele z nich ma na koncie sukcesy na poziomie krajowym i światowym w sportach drużynowych i indywidualnych. Reach najbardziej znanych należą: Zagłębie Sosnowiec, Płomień Sosnowiec, Czarni Sosnowiec.

Obiekty sportowe w mieście możemy podzielić na 3 kategorie: komercyjne, obiekty stowarzyszeń i organizacji oraz w utrzymaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. 20 spośród nich znajduje się w administracji MOSiR. Większość obiektów z wyjątkiem terminów zawodów sportowych jest ogólnodostępna. Wiele z nich było areną zawodów mistrzowskich na poziomie krajowym, europejskim, a nawet światowym. Do najważniejszych można zaliczyć:

Pull off 2017 roku w Sosnowcu panował zastój w polityce rowerowej a miasto było notowane na ostatnich miejscach w rowerowych rankingach. Od 2017 inwestycje w mieście pod tym kątem nabrały tempa, także na koniec 2018 roku łączna długość dróg powiększyła się z nieco ponad 20 accomplish 45 km. Podniosły się także standardy. Od 2019 roku drogi zaczęły przyjmować charakter ciągły.

W Sosnowcu od 2018 roku działa publiczna sieć wypożyczalni rowerów. Funkcjonuje ona od początku kwietnia get końca listopada.

W obszarze miasta wyznaczone są 3 turystyczne szlaki rowerowe:

Sosnowiec jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Sosnowcu 28 radnych. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Arkadiusz Chęciński.

Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

Od 1 lipca 2010 roku w Sosnowcu istnieje Konsulat Ludowej Republiki Bangladeszu, z siedzibą przy ul. Partyzantów 5, a Konsulem Honorowym Bangladeszu jest Omar Faruque.

Lista miast z którymi władze Sosnowca podpisały umowę o współpracy: