Ubezpieczenie AC Poznań 

Poznań, Stołeczne Miasto Poznań (niem. Posen, łac. Posnania, jid. ‏פּױזן Pojzn‎) – miasto na prawach powiatu w zachodniej Polsce, położone na Pojezierzu Wielkopolskim, nad rzeką Wartą, u ujścia Cybiny. Historyczna stolica Wielkopolski, od 1999 r. siedziba władz województwa wielkopolskiego i powiatu poznańskiego.

Piąte pod względem liczby ludności miasto w Polsce (546 859 mieszkańców w grudniu 2021 r.) i ósme pod względem powierzchni (261,9 km²). Poznań wraz z powiatem poznańskim i gminami Oborniki, Skoki, Szamotuły i Śrem tworzy aglomerację poznańską, zamieszkałą przez ponad 1,2 mln osób. W 2018 think tank Globalization and World Cities (GaWC), badający wzajemne stosunki pomiędzy miastami świata w kontekście globalizacji, uznał Poznań za metropolię globalną (Gamma-). Poznań często plasuje się w czołówce miast o bardzo wysokiej jakości edukacji i bardzo wysokim standardzie życia. Zajmuje również wysokie miejsce pod względem bezpieczeństwa i jakości opieki zdrowotnej. Miasto Poznań wielokrotnie zdobyło także nagrodę „Superbrands” za markę miasta bardzo wysokiej jakości.

Miasto jest istotnym węzłem drogowym i kolejowym, funkcjonuje tu również międzynarodowy harbor lotniczy Poznań-Ławica. Poznań jest ośrodkiem przemysłu, handlu, logistyki i turystyki. Funkcjonują tu Międzynarodowe Targi Poznańskie – największe i najstarsze centrum wystawiennicze w Polsce. Poznań to ośrodek akademicki, naukowy i kulturalny. W 25 szkołach wyższych studiuje ponad 110 tys. osób. Działają tu m.in.: opera, filharmonia, balet, teatry, kina, muzea, galerie sztuki, orkiestry i zespoły folklorystyczne. W Poznaniu co pięć lat odbywa się Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego – najstarszy konkurs skrzypcowy na świecie. Poznań jest także siedzibą m.in.: Chóru Stuligrosza, Instytutu Zachodniego oraz najwyższego taktycznego dowództwa US Army w Europie. W podpoznańskim obserwatorium astrogeodynamicznym, jako jedynym w Polsce, współtworzy się europejski system lokalizacyjny Galileo.

Gród Ostrów Książęcy, dziś Ostrów Tumski, razem z dwoma podgrodziami: Ostrowem za Cybiną (dzisiejsza Śródka) i Św. Michałem (później Św. Jan) tworzyły najstarszą część dzisiejeszego Poznania.

Poznań był jednym z ośrodków stołecznych i religijnych państwa Piastów w X i XI wieku, w przeszłości pełnił funkcję siedziby władców Polski, był też jedną z najbardziej rozwiniętych twierdz w ówczesnej Polsce. Poznań był też stolicą Polski w latach 1290–1296. Jest jednym z najstarszych lokowanych miast w Polsce – nadanie praw miejskich w 1253 r. Miasto posiadało prawo accomplish czynnego uczestnictwa w akcie wyboru króla. W poznańskiej katedrze znajduje się symboliczny grobowiec pierwszych władców Polski – Mieszka I oraz Bolesława I Chrobrego. Na wyspie Ostrów Tumski mieści się siedziba kurii archidiecezji poznańskiej – najstarszej w Polsce, mieściła się tu także druga najstarsza uczelnia wyższa w Polsce. Stolica Wielkopolski była jednym z miast królewskich Korony Królestwa Polskiego. Miejsce obrad sejmików elekcyjnych województwa poznańskiego od XVI wieku pull off pierwszej połowy XVIII wieku. Pod Poznaniem miały miejsce popisy szlachty województwa poznańskiego I Rzeczypospolitej. W 2008 r. zespół najstarszych dzielnic miasta uznano za pomnik historii.

Z Poznaniem związanych jest 5 powstań wielkopolskich: z 1794 r., z 1806 r., z 1846 r., z 1848 r. oraz z lat 1918–1919. Dwa z nich (z 1806 r. i z lat 1918–1919) zakończyły się pełnym zwycięstwem Polaków i są zaliczane obok powstania sejneńskiego z 1919 r. oraz dwóch powstań śląskich z 1920 r. i z 1921 r. do pięciu zwycięskich powstań narodowych w historii Polski. Zwycięstwo z 1806 r. miało bezpośredni wpływ na powstanie Księstwa Warszawskiego, natomiast o okresie pomiędzy zwycięskimi powstaniami wielkopolskimi opowiada serial: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy. Na mocy podpisanego w tym samym roku w Poznaniu pokoju Saksonia stała się królestwem.

14 Wielkopolska Dywizja Piechoty z Poznania za walkę w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymała order Virtuti Militari. Dzięki pracom poznańskich kryptologów rozpracowano szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. W Poznaniu miało też miejsce pierwsze i jedyne powstanie okresu PRL (Poznański Czerwiec 1956), który był główną przyczyną powstania węgierskiego 1956.

Poznań jest jedynym miastem wymienionym w słowach polskiego hymnu. Patronami miasta Poznania są apostołowie Piotr i Paweł, święci Kościoła katolickiego. Święto miasta, jako dzień jego patronów, obchodzone jest 29 czerwca.

Poznań znajduje się w środkowo-zachodniej Polsce, w środkowej części województwa wielkopolskiego. Miasto położone jest na obszarze trzech mezoregionów fizjograficznych: zachodnia część na Pojezierzu Poznańskim, wschodnia na Równinie Wrzesińskiej, a najstarsza część miasta znajduje się na dnie zorientowanego wzdłuż osi północ-południe Poznańskiego Przełomu Warty. Te trzy obszary są częściami makroregionu Pojezierze Wielkopolskie.

Poznań położony jest w dolinie rzeki Warty, a także w dolinach mniejszych cieków: Bogdanki, Cybiny i Głównej.

Według danych z 1 stycznia 2012 r. powierzchnia miasta wynosi 261,91 km². Rozciągłość granic administracyjnych Poznania na osi północ-południe wynosi ok. 22 km, a na osi wschód-zachód ok. 21 km.

Poznań stanowi centralną część aglomeracji poznańskiej. Miasto graniczy z 11 gminami powiatu poznańskiego, w tym z dwoma miastami – Luboniem i Swarzędzem.

Ponad 56% obszaru Poznania znajduje się na terenach wysoczyznowych, położonych powyżej 80 m n.p.m. – około 36% powierzchni na wyższych terasach rzecznych oraz w obrębie rynien glacjalnych, a ok. 8% na terasie zalewowej doliny Warty. Najwyżej położonym punktem na terenie miasta jest Góra Moraska (154 m n.p.m.), która znajduje się w jego północnej części. Najniżej położonym obszarem jest dolina Warty (50 m n.p.m.). Teren Poznania i jego okolic charakteryzuje się rzeźbą pochodzenia letniczego, skamieniałego.^{[potrzebny przypis]}

Większość powierzchni miasta pokryta jest warstwami utworów glacjalnych moreny ablacyjnej i dennej stadiału poznańskiego zlodowacenia bałtyckiego. W większości są to gliny piaszczyste lub piaski lodowcowe, dlatego w rejonie Poznania przeważają gleby piaszczyste i gliniasto-piaszczyste. Tylko na dolnych terasach doliny Warty na powierzchni występują trzeciorzędowe iły facji poznańskiej (tzw. iły poznańskie).

Poznań położony jest w zlewni Warty i jej dopływów: Bogdanki, Cybiny, Głównej, Głuszynki-Kopli, Strumienia Junikowskiego i Różanego Potoku.

Miasto posiada kilka większych jezior oraz kilkadziesiąt mniejszych zbiorników wodnych, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i utworzonych sztucznie na terenach rekreacyjnych. Naturalne jeziora polodowcowe to Jezioro Kierskie i Strzeszyńskie, natomiast największymi zbiornikami sztucznymi są:

Kilka mniejszych zbiorników istnieje także w zlewniach potoku Czapnicy i Różanego Potoku, a także w Dębinie. Duża liczba stawów znajduje się też na obszarach parkowych (np. w Parku Sołackim czy w Nowym Zoo).

Na obszarze Poznania silnie zmieniono sieć hydrograficzną. Nie tylko zredukowano liczbę odnóg Warty, ale również zasypywano małe cieki, a niektóre, jak dolny bieg Bogdanki, Segankę czy Wierzbak wprowadzono attain kanalizacji miejskiej. Mimo to dna dolin tych dopływów nadal stanowią kliny zieleni.

Na terenie Poznania znajdują się bogate zasoby wód podziemnych w warstwach trzecio- i czwartorzędowych. Należy attain nich Wielkopolska Dolina Kopalna, stanowiąca strategiczny rezerwuar wody pitnej. Stwierdzono również występowanie termalnych wód artezyjskich o temperaturze 45–51 °C, znajdujących się na głębokościach 1100–1300 m, oraz wód termalnych bogatych w substancje mineralne o temperaturze 150 °C na głębokości 4000 m.

W Poznaniu przeważają wpływy mas powietrza polarnomorskiego, napływającego znad Oceanu Atlantyckiego. Znacznie mniejsze znaczenie mają masy powietrza polarno-kontynentalnego oraz zwrotnikowego. W rejonie Poznania najczęściej występują wiatry zachodnie o prędkościach od 2 attain 10 m/s. Rejon Poznania należy attain obszarów o najmniejszych opadach w Polsce. Na podstawie danych z lat 1971–2000 obliczono, że średnioroczna wysokość opadu atmosferycznego wynosi 634 mm, przy największym średnim miesięcznym opadzie w lipcu (76 mm). Najniższa średnia miesięczna temperatura powietrza w Poznaniu wynosi −1,0 °C dla stycznia. Najwyższa średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi 18,2 °C dla lipca.

System przyrodniczy miasta opiera się na pierścieniowo-radialnym układzie terenów zieleni w formie klinów, odchodzących od centrum w kierunku peryferii. Wyróżnia się pięć klinów zieleni:

System klinów uzupełniany jest przez pierścieniowy układ terenów zieleni, na który składają się zespoły parków w pasie tak zwanych plant (Ring Stübbena) oraz zieleń znajdująca się na terenie pierścienia fortów. Zwornikiem systemu klinowego miasta jest Park Cytadela, w pobliżu którego zaczynają się aż trzy z nich (wschodni, zachodni i północy).

Łąki i pastwiska zajmują obszar 645 ha, a parki i zieleńce mają powierzchnię 552 hektarów. Tereny zieleni zajmują łącznie ponad 70 km², co stanowi 27% powierzchni miasta.

W 2013 w Poznaniu znajdowało się 4121 ha obszarów leśnych (15,8% powierzchni miasta), z czego 2467 ha stanowiły lasy komunalne. Zasoby leśne współtworzą m.in. 23 uroczyska, 4 punkty widokowe oraz 84 km dróg i ścieżek rekreacyjnych.

W celu ochrony najcenniejszych miejsc przyrodniczych ustanowiono na terenie miasta dwa rezerwaty przyrody: Meteoryt Morasko i Żurawiniec, trzy zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: „Morasko”, „Michałówka” i „Głuszyna”, oraz obszar chronionego krajobrazu Dolina Cybiny. Dodatkowo samorząd utworzył użytki ekologiczne: Fort V, Wilczy Młyn, Główna, Olszak I, Traszki Ratajskie, Użytek ekologiczny „Bogdanka I” i „Bogdanka II” oraz Strzeszyn. Ze względu na występowanie siedlisk nietoperzy ochroną w ramach Sieci Natura 2000 objęto zabytkowe fortyfikacje Twierdzy Poznań. W granicach administracyjnych miasta znajdują się również fragmenty większych obszarów objętych Siecią Natura 2000 – Biedrusko oraz Dolina Samicy.

W okolicach Poznania znajdują się ponadto park narodowy i trzy parki krajobrazowe: Puszcza Zielonka, Promno oraz Rogaliński Park Krajobrazowy.

Attain symboli Poznania należą:

Wygląd symboli sankcjonuje Statut Miasta Poznania wraz z załącznikami.

Miasto ma metrykę średniowieczną i jest notowane od X wieku. Poznań jako ośrodek życia politycznego jest jednym z pierwszych polskich miast, odnotowanych na kartach historii. Ponieważ w owych czasach łacina była językiem używanym przez wykształconą część społeczeństwa, są to zapisy w formie zlatynizowanej. Pierwszy znany zapis znajduje się w kronice Thietmara pod rokiem 970 w formie episcopus Posnaniensis (biskup poznański). W tej samej kronice pod rokiem 1005 znajdujemy określenie ab urbe Posnani (z miasta Poznania). Miasto w formie Poznan notuje Gall Anonim w swojej Kronice polskiej spisanej w latach 1112–1116.

Obecnie językoznawcy zgadzają się, że nazwa Poznań wywodzi się od staropolskiego imienia męskiego Poznan lub Poznamir i oznaczała pierwotnie gród Pozana lub Poznamira. Utworzono ją poprzez dodanie complete imienia Poznana przyrostka dzierżawczego *-jь, który jeszcze w czasach przedpiśmiennych zlał się z poprzedzającą go literą n zmiękczając ją do współczesnego ń.

O ile wyjaśnienie nazwy nie nastręcza naukowcom problemu, samo imię Poznan nie jest accomplish końca jasne. Źródła historyczne nie dostarczają informacji o konkretnej osobie, której imieniem nazwano gród nad Wartą. Najprawdopodobniej ów Poznan odegrał w historii miasta znaczącą rolę. Nie jest też pewne, czy to słowiańskie imię wywodzące się od czasownika „poznać” należy accomplish tzw. grupy imion imiesłowowych, takich jak Miłowan i Biegan, czy też powstało jako skrócenie imienia dwuczłonowego np. Poznamir.

Legenda głosi, że nazwa grodu wzięła początek od miejsca, gdzie spotkali się po wielu latach trzej bracia – Lech, Czech i Rus bez problemu rozpoznając się nawzajem.

Dla zachowania tradycji przy uroczystych okazjach używana jest nazwa Stołeczne Miasto Poznań.

Jako nominativus Poznań pojawia się w 1236 jako Posnania i 1247 jako Poznania. Poza tym istnieją zapisy z 1146 i 1244 roku w formie in Poznan, które pozwalają na wysnucie wniosku, że nazwa Poznań nie zmieniła się na przestrzeni dziejów.

Miasto Poznań już od 1794 roku związane jest z powstaniami narodowowyzwoleńczymi. Miały one miejsce w latach: 1794, 1806, a także 1846 oraz 1848 i latach 1918–1919.

Dwa z nich (z 1806 r. i z lat 1918–1919) zakończyły się pełnym zwycięstwem Polaków i są zaliczane obok powstania sejneńskiego z 1919 r. oraz dwóch powstań śląskich z 1920 r. i z 1921 r. do pięciu zwycięskich powstań narodowych w historii Polski.

Zwycięstwo z 1806 r. miało bezpośredni wpływ na powstanie Księstwa Warszawskiego, natomiast o okresie pomiędzy zwycięskimi powstaniami wielkopolskimi opowiada serial: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy. Na mocy podpisanego w tym samym roku w Poznaniu pokoju Saksonia stała się królestwem.

Poznań stał się miejscem jedynego powstania w PRL-u. Poznański Czerwiec 1956 był główną przyczyną powstania węgierskiego 1956.

Pierwsze ślady ludzi na terenie dzisiejszego Poznania pochodzą z okresu około 8900–8000 roku p.n.e. Byli to łowcy reniferów. Względnie stałe osady powstały na przełomie V i IV tysiąclecia p.n.e. Około 2200 p.n.e. na tych ziemiach pojawiła się ludność indoeuropejska, z V wieku n.e. pochodzą ślady osadnictwa niezaprzeczalnie słowiańskiego, zaś w VIII wieku pojawili się tu Polanie. Z tego okresu pochodzi też prawdopodobnie gród na Ostrowie Tumskim, który stał się zaczątkiem dzisiejszego miasta. W X wieku gród znalazł się pod panowaniem Piastów, którzy uczynili go jednym z ośrodków stołecznych w swoim państwie obok Gniezna, Giecza i Ostrowa Lednickiego.

Pierwotnie miasto leżało nad brzegiem Cybiny i prawym brzegiem Warty. Na pobliskim wzgórzu stała tam wówczas świątynia pogańska i zamek książęcy. Poznań wiąże się również z początkami państwowości polskiej. Jest to jedno z hipotetycznych miejsc chrztu Mieszka I w 966 roku. W 968 swą siedzibę umieścił tu Jordan, pierwszy biskup Polski, w pierwszej polskiej katedrze w której znajdują się groby pierwszych władców Polski. W czasach panowania Bolesława Chrobrego był to także gród o bardzo ważnym znaczeniu militarnym. Gall Anonim w swojej Kronice polskiej spisanej w latach 1112–1116 we fragmencie opisującym polskie siły bojowe rozmieszczone w poszczególnych grodach notuje, że Bolesław miał w Poznaniu „1300 pancernych i 4000 tarczowników”. Funkcje stołeczne gród pełnił do 1039, gdy został – wraz z innymi miastami Wielkopolski i Śląska – spalony przez Brzetysława I. Co prawda Poznań stracił swe znaczenie polityczne, jednak nadal pozostał prężnym ośrodkiem gospodarczym. Kolejny okres rozkwitu przypada na czas rozbicia dzielnicowego, gdy gród na Ostrowie Tumskim stał się stolicą wielkopolskiej linii Piastów. W 1231 Władysław Odonic lokował prawobrzeżną osadę targową Śródka na prawie niemieckim. Była to pierwsza w Wielkopolsce lokacja miejska (Gniezno w 1239, Powidz w 1243, Lądek w 1250). Synowie Odonica, książęta Przemysł I i Bolesław Pobożny, mając dalekosiężne plany restytucji królestwa, w 1253 dokonali drugiej lokacji miejskiej na lewym brzegu Warty na prawie magdeburskim. Prace zapoczątkowane przez dziada i ojca kontynuował Przemysł II, który jako pierwszy od 200 lat władca został koronowany w Gnieźnie na króla Polski (1295), a za swą siedzibę obrał lewobrzeżne nowe miasto Poznań. Jego rezydencją stał się zamek książęcy ojca na Wzgórzu Przemysła. Po tragicznej śmierci króla (1296) nastąpił blisko stuletni zastój w rozwoju miasta. Pull off dziś można jeszcze znaleźć pozostałości murów miejskich.

Kolejny pomyślny okres w historii Poznania nastąpił po wstąpieniu na tron Władysława II Jagiełły (1386). Otwarcie szlaku łączącego Litwę z Europą oraz zamknięcie dla polskich towarów Gdańska sprawiły, że Poznań stał się węzłem, w którym przecinały się szlaki handlowe. Poznań uzyskał prawo składu w 1394 roku. Z czasem wokół miasta rozwinęła się sieć konkurujących z nim miasteczek, należących głównie do duchowieństwa i szlachty, tworzących razem z Poznaniem prężnie rozwijającą się konurbację.

Miasto położone było w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego.

Trwające kilkaset lat korzystne warunki dla rozwoju miasta przerwał w 1655 potop szwedzki. W krótkim okresie pokoju, który po nim nastąpił, Poznań usiłował się podnieść, ale kolejne konflikty zbrojne, jak wielka wojna północna, wojna o sukcesję polską, wojna siedmioletnia oraz konfederacja barska sprawiły, że miasto pustoszyły różne armie. Nadzieję na pokój przyniosła dopiero elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego, lecz również na początku jego panowania o miasto walczyli barzanie z wojskami pruskimi, a następnie rosyjskimi, które opuściły miasto dopiero w 1775 roku.

Kilka kolejnych lat to kolejny okres pomyślności, związany z działalnością komisji dobrego porządku i reformami Sejmu Czteroletniego. Jednak zostały one zniweczone przez konfederację targowicką i II rozbiór Polski, w wyniku którego Poznań znalazł się pod panowaniem pruskim.

W pierwszym okresie pruskiego panowania, nowe władze dokonały integracji konurbacji w jeden organizm miejski oraz stworzyły podstawy reach rozbudowy Poznania w kierunku zachodnim. Klęska Prus i zwycięskie powstanie w 1806 uczyniły Poznań jednym z głównych miast Księstwa Warszawskiego. Trwające jednak wojny napoleońskie nie sprzyjały rozwojowi miasta. Po klęsce Napoleona w wyniku ustaleń kongresu wiedeńskiego Poznań znalazł się od 1815 roku ponownie pod pruskim panowaniem, tym razem jako stolica autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W tym samym roku miasto staje się stolicą rejencji poznańskiej w Prowincji Poznańskiej, a trzy lata później powiatem grodzkim (Stadtkreis). W nowym ładzie pokongresowym Poznań stał się miastem frontowym Prus. W 1828 roku władze ustanowiły w mieście twierdzę, która miałaby chronić Prusy przed atakiem ze wschodu. Podjęcie decyzji o fortyfikacji Poznania ukierunkowało jego rozwój aż do końca XIX w. Rozbudowę miasta podporządkowano funkcji obronnej – Poznań stał się miastem peryferyjnym, ominęły go procesy intensywnej urbanizacji i industrializacji. Powstałe wokół miasta fortyfikacje nie pozwalały na rozwój przestrzenny, a liczne tereny wewnątrz murów zarezerwowane były na cele wojskowe (koszary, place manewrowe, składy artylerii). Mimo formalnej autonomii regionu, polityka pruska prowadziła realize wypierania ludności polskiej Poznania i Wielkopolski z życia społecznego i gospodarczego. Wyrazem niezadowolenia społeczności polskiej było poparcie powstania listopadowego w 1830 roku oraz zrywy zbrojne z 1846 i 1848 roku. W wyniku tego władze pruskie najpierw drastycznie ograniczyły autonomię a później w 1848 roku całkowicie ją zniosły. Poznań został stolicą prowincji.

Brak możliwości siłowej walki z zaborcą doprowadził do powstania nowego rodzaju oporu: pracy organicznej. Polacy w celu przeciwdziałania wypieraniu ich z życia społecznego zaczęli się samoorganizować. Powstały organizacje kultywowania polskości czy rozwoju nauki. Z fundacji prywatnej lub społecznej powstawały nowoczesne instytucje publiczne, których władze pruskie nie mogły zapewnić lub celowo ograniczały Polakom attain nich dostęp. W latach 1822–1828 z fundacji hrabiego Edwarda Raczyńskiego powstała pierwsza publiczna biblioteka na ziemiach zaboru pruskiego. Następnie w latach 1838–1842 utworzona przez Polaków Spółka Akcyjna Bazar zbudowała hotel, który był centrum polskiego życia społeczno-kulturalnego w Poznaniu. Wobec braku wyższego szkolnictwa w mieście w 1857 roku polska elita powołała do życia Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk prowadzące badania naukowe między innymi nad historią Polski. W związku z ograniczeniami dotyczącymi wystawiania polskich sztuk w Teatrze Miejskim w 1875 roku po długoletnich staraniach wybudowany został ze składek Teatr Polski.

W bombardowaniach Poznania 1 września zginęło 155 cywilów i 46 żołnierzy. 5 września w godzinach porannych wysadzono mosty na Warcie, zaś miasto zostało zajęte bez walki 10 września. W czasie II wojny światowej Poznań wcielono realize III Rzeszy w granice utworzonej z Wielkopolski tzw. Kraju Warty. Z miasta wysiedlono większość Polaków pull off Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich.

Niewygodni politycznie Polacy byli torturowani i mordowani w katowniach Gestapo przy ul. Młyńskiej (wyroki śmierci wykonywano w nim przez gilotynowanie i powieszenie) i „Domu Żołnierza” (w 1944 przebywał w nim także osobisty sekretarz namiestnika Rzeszy Greisera, aresztowany po tym jak stwierdził iż Niemcy przegrają wojnę, oraz kilku generałów włoskich i jeńców amerykańskich) przy ul. Ritterstrasse 21. Wokół Poznania mieściło się także kilka niemieckich obozów pracy dla Żydów z Polski i Niemiec, m.in. w Krzesinach (ok. 10 tysięcy więźniów), Smochowicach (ok. 2 tys. osób, wywiezionych następnie reach obozu w Krzesinach-Piotrowie), Dębcu (ok. 2 tys. ludzi wywiezionych get Auschwitz). W okresie 1940–1945 w obozie jenieckim na terenie poznańskiego Junikowa przebywało także ok. 7 tys. Francuzów, Brytyjczyków i żołnierzy sowieckich. W czasie okupacji niemieckiej w Poznaniu i Wielkopolsce działały także polskie organizacje konspiracyjne, prowadzące działalność dywersyjną, wywiadowczą i sabotażową – m.in. ZWZ-AK, Bataliony Chłopskie i GL/AL.

W latach 1940–1942 pull off Poznania przyłączono okoliczne wsie takie jak Antoninek, Kobylepole, Chartowo, Żegrze, Szczepankowo, Spławie, Głuszyna, Marlewo, Minikowo, Fabianowo, Kotowo, Junikowo, Ławica, Smochowice, Krzyżowniki, Psarskie, Strzeszyn, Podolany i Naramowice. Było to największe rozszerzenie miasta w całej jego historii. Przyłączono w sumie 15 278,99 ha, co dało dwukrotne zwiększenie obszaru Poznania.

W styczniu i lutym 1945 toczyły się o Poznań ciężkie walki (zwłaszcza o Cytadelę Poznańską) między Armią Czerwoną a siłami niemieckimi. Obroną miasta przekształconego w twierdzę dowodził gen. Ernst Gonell. Atakującym miasto Rosjanom (oddziałom 8 Armii Gwardyjskiej dowodzonej przez gen. Wasilija Czujkowa) pomagali poznaniacy, tzw. cytadelowcy, którzy dowozili amunicję, pomagali przy budowie przepraw przez fosę w Forcie Winiary. Miasto zostało zdobyte 23 lutego 1945. Zniszczenia wojenne sięgały 55%. Niemal całkowicie została zniszczona staromiejska część miasta i większość zabytkowych budowli, urządzenia zakładów wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowni, elektrowni oraz sieci przemysłowych. Wszystkie mosty (z wyjątkiem Mostu Dworcowego) zostały zerwane, a urządzenia komunikacji miejskiej i kolejowej poważnie uszkodzone. Pozostałe zabytkowe dzielnice mieszkalne m.in.: Jeżyce, Łazarz, Wilda, Sołacz nie uległy zniszczeniom.

Warunki naturalne zlewisk rzek Warty i Cybiny były głównym czynnikiem kształtującym strukturę funkcjonalno-przestrzenną. W średniowieczu warowny gród książęcy Poznań znajdował się na Ostrowie Tumskim. W 1253 roku lokowano Poznań w innym miejscu, na zachodnim brzegu Warty, gdzie obecnie znajduje się ok. 60% potencjału współczesnego miasta, średniowieczne stare Miasto oraz XIX-wieczne śródmieście. Wschodnia część Poznania została włączona w granice miasta po 1900 roku.

W roku 2008 Poznań – historyczny zespół miasta uznano za pomnik historii. Obejmuje upon Stare Miasto oraz obszar na północ od ulicy Królowej Jadwigi i ulicy Towarowej, na południe od ulicy Północnej, między linią kolejową a Wartą, a także południową część Ostrowa Tumskiego, Zagórze oraz Fort Winiary (Park Cytadela).

Obszar miasta rozdziela dolina rzeki Warty. W Poznaniu ponad Wartą wzniesiono 7 mostów drogowych oraz 3 mosty kolejowe, natomiast nad Cybiną – 2 mosty drogowe oraz 2 mosty kolejowe.

Najwyższym wieżowcem w mieście jest Collegium Altum o 22 kondygnacjach i całkowitej wysokości wraz z masztem 103,35 m. Budynek pełni funkcję ośrodka edukacyjnego dla Uniwersytetu Ekonomicznego.

W Poznaniu znajduje się układ fortyfikacji zbudowanych w XIX i na początku XX wieku, zwany Twierdzą Poznań, będącym trzecim co attain wielkości systemem tego typu w Europie. Zachowało się 15 z 18 fortów i szereg obiektów wspomagających, umieszczonych w pierścieniu o średnicy 9,5 km oraz obwodzie 30 km. Na terenie miasta istnieje też kilka reliktów twierdzy poligonalnej z pocz. XIX w., która pozostawiła trwały ślad w postaci układu ulic i parków miejskich.

Poznań należy attain największych ośrodków gospodarczych w kraju. Stanowi ważne centrum przemysłu, handlu, logistyki i turystyki biznesowej.

W 2011 wartość produktu krajowego brutto (PKB) wytworzonego w Poznaniu wyniosła 42,1 mld zł, co stanowiło piąty wynik w kraju, po Warszawie (204,1 mld), Krakowie (45,6 mld), podregionie katowickim (42,8 mld) i Trójmieście (42,5 mld). Wielkość ta większa jest od wartości PKB m.in. Wrocławia (38,1 mld), Łodzi (35,4 mld), czy Szczecina (19,6 mld). W 2011 Poznań wytworzył 2,8% PKB Polski, co jednocześnie stanowiło 29,5% PKB wytworzonego w województwie wielkopolskim. W 2017 wartość PKB wytworzonego w Poznaniu wyniosła 55,8 mld zł, co stanowiło 2,8% PKB Polski.

Poziom bezrobocia w Poznaniu jest najniższy w kraju. Pod koniec kwietnia 2022 stopa bezrobocia w mieście wyniosła 1,4% (4,8 tys. osób bez pracy); taki sam współczynnik odnotowano w powiecie poznańskim – 1,4% (2,9 tys. osób bezrobotnych). Podobnie niski poziom bezrobocia stwierdzono jedynie w Sopocie (1,7%) i we Wrocławiu (również 1,7%).

W 2005 r. miasto było zaliczane realize najbardziej atrakcyjnych miejsc get inwestowania w Polsce. Według informacji podawanych przez inwestorów szacuje się, że wartość skumulowanych bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 1990–2010 wyniosła w Poznaniu 6,6 mld USD.

Budżet miasta w 2013 roku zamknął się dochodami w wysokości ok. 2,66 mld zł (2664 mln) oraz wydatkami w wysokości ok. 2,69 mld zł (2693 mln). Deficyt budżetu wyniósł 29 mln zł. Zadłużenie miasta na koniec roku wyniosło ok. 1,85 mld zł (1849 mln), co stanowiło 69,41% dochodów miasta
.

Według zewnętrznych ocen przeprowadzanych przez agencję ratingową Moody’s Investors Service, pod względem wiarygodności dla inwestorów Poznań nieznacznie ustępuje znacznie większej Warszawie. W marcu 2013 miasto po raz kolejny otrzymało ocenę na poziomie A3 z prognozą stabilną. Oznacza ona, że Poznań posiada bardzo wysoką zdolność do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań finansowych, a wiarygodność ta nie powinna ulec zmianie w najbliższym czasie. W listopadzie 2013 Poznań otrzymał ocenę wiarygodności finansowej agencji Fitch Ratings na poziomie A- z prognozą stabilną odpowiadającą ratingowi Polski. Ocena ta odpowiada wcześniej nadanemu ratingowi Moody’s A3. Rating miasta od 2006 utrzymuje się na niezmiennym poziomie.

Pod koniec 2012 r. w Poznaniu zarejestrowanych było 102 513 podmiotów gospodarczych. 3099 z nich to spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego. W powiecie poznańskim działało kolejne 50 810 resolved z czego 947 to podmioty zagraniczne. Wśród największych przedsiębiorstw wedle rankingów wymienia się:

Poznań jest najstarszym ośrodkiem wystawienniczym w Polsce. Targi Poznańskie powołano do życia w 1921 r. na wzór targów lipskich. Osiem lat później odbyła się na nich największa wystawa dwudziestolecia międzywojennego w Polsce – Powszechna Wystawa Krajowa. Prezentowała ona dokonania pierwszego dziesięciolecia odrodzonego po zaborach kraju.

Obecnie Międzynarodowe Targi Poznańskie to największy w kraju i jeden z większych w Europie ośrodków targowych. Dysponują one ponad 110 tys. m² powierzchni wystawienniczej zlokalizowanej w 16 pawilonach oraz blisko 35 tys. m² powierzchni ekspozycyjnej na terenie otwartym. Znajdujące się w samym centrum miasta Targi posiadają 23 hektary terenu wystawowego. Według międzynarodowego rankingu, przeprowadzonego przez niemieckie zrzeszenie przedsiębiorstw targowych, MTP zajmują 42. miejsce na świecie i 30. miejsce w Europie (według powierzchni wystawienniczej w styczniu 2012 r.).

W 2014 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich odbyło się 69 imprez targowych, w których uczestniczyło 11,3 tys. wystawców z 67 krajów świata. Imprezy te odwiedziło łącznie 651 tys. osób.

Na Targach Poznańskich zlokalizowane jest Poznańskie Centrum Kongresowe (Poznań Congress Center). Głównym obiektem centrum jest trzypoziomowy Pawilon 15 o powierzchni 13 tys. m². Największe z pomieszczeń – reprezentacyjna Sala Ziemi – gościć może jednorazowo 2 tys. osób. PCC przystosowane jest pull off organizacji kongresów i eventów dla ponad 11 tys. uczestników. W 2014 r. zorganizowano 199 wydarzeń, w których uczestniczyło ponad pół miliona osób z całego świata.

W Poznaniu zbiega się 5 dróg krajowych (w tym autostrada) oraz 7 dróg wojewódzkich. Poznański Węzeł Kolejowy, przez który przebiega 8 linii kolejowych, jest jednym z największych i najruchliwszych w kraju. Znajdujące się w mieście lotnisko obsłużyło w 2018 r. blisko 2,5 mln pasażerów.

W obrębie miasta 44% podróży wykonywanych jest komunikacją miejską, 39% – samochodem, a 4% rowerem (najwyższy wskaźnik w Polsce).

W poznańskim węźle drogowym zbiega się pięć dróg o znaczeniu krajowym: droga ekspresowa S5, S11, autostrada A2 wraz z równoległą do niej drogą krajową 92 oraz droga krajowa 32 kończąca swój bieg w podpoznańskim Stęszewie. Autostrada A2 ma status trasy europejskiej E30, natomiast S5 – trasy E261. Na terenie Poznania lub u jego granic swój bieg kończy również siedem dróg wojewódzkich:
nr 184 z Wronek,
nr 194 z Gniezna (fragment dawnej drogi nr 5),
nr 196 z Wągrowca,
nr 307 z Bukowca,
nr 311 z Czempinia i
nr 430 z Mosiny.
Ponadto przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 433 (dawny miejski odcinek drogi nr 11 po wybudowaniu ekspresowej obwodnicy S11). Od 1 grudnia 2011 Poznań ma bezpośrednie połączenie autostradowe z krajami Europy Zachodniej, a od 6 czerwca 2012 także ze stolicą kraju.

4 czerwca 2012 otwarto Wschodnią obwodnicę Poznania w ciągu drogi ekspresowej S5 (od węzła „Poznań Wschód” do węzła „Gniezno Południe”). Od 19 grudnia 2014 Zachodnia obwodnica Poznania przebiega w sposób ciągły (od węzła „Poznań Zachód” do węzła „Poznań Północ”). Stanowi fragment drogi ekspresowej S11.

Układ drogowy miasta opiera się na promienisto-pierścieniowym systemie ulic. Składają się na niego pierścienie drogowe zwane ramami oraz promieniście rozchodzące się od centrum ulice wylotowe. W procesie kształtowania struktury urbanistycznej miasta wykształciły się trzy ramy komunikacyjne. Obecnie I rama oraz II rama istnieją w całości, zaś III rama fragmentarycznie. I rama ulokowana jest najbliżej centrum i pełni funkcję jego obwodnicy. II rama, na której opiera się większość ruchu tranzytowego oraz wewnątrzmiejskiego znajduje się na obierzach śródmieścia stanowiąc jego umowną granicę. Nieistniejąca jeszcze III rama komunikacyjna pomyślana została jako szybka wewnątrzmiejska obwodnica, która miałaby przejąć większość ruchu międzydzielnicowego oraz ciężki ruch docelowy. Jej powstanie zostało odłożone w czasie ze względu na olbrzymie koszty inwestycji. Budowę 36-kilometrowej bezkolizyjnej trasy ekspresowej otaczającej miasto wyceniono w 2008 r. na 9,14 mld złotych.

Wszystkie drogi publiczne w Poznaniu, z wyjątkiem autostrady i drogi ekspresowej, zarządzane są przez Zarząd Dróg Miejskich – jednostkę budżetową podległą prezydentowi miasta. Instytucja ta sprawuje opiekę nad 1927 ulicami o łącznej długości 1040 km, z których 86,3% (898 km) posiada utwardzoną nawierzchnię. Drogi krajowe mają długości 52 km, drogi wojewódzkie – 13 km, a drogi powiatowe – 269 km. Reszta to drogi gminne o całkowitej długości 706 km. ZDM zarządza również 136 obiektami inżynierskimi (20 mostów, 69 wiadukty, 35 przejść podziemnych, 12 kładek dla pieszych), blisko 46 tys. punktów świetlnych oraz kanalizacją deszczową o długości 567 km. Jednostka ta odpowiedzialna jest również za 304 sygnalizacje świetlne, z których większość podłączona jest realize Centrum Sterowania Ruchem. Poznańska Strefa Płatnego Parkowania dysponuje 9,4 tys. miejsc parkingowych obsługiwanych przez 422 parkomaty.

Miejski odcinek autostrady A2 mierzący 13 km (tzw. południowa obwodnica Poznania) zarządzany jest przez spółkę Autostrada Wielkopolska w imieniu Skarbu Państwa. Ze względu na wzmożony ruch panujący na autostradowej obwodnicy (przekraczający 60 tys. pojazdów na dzień), zaplanowano dobudowanie trzeciego rider jezdni w obydwu kierunkach. Rozbudowy trasy dokonano w 2019 roku.

Na skraju poznańskiego osiedla Kiekrz przebiega odcinek drogi ekspresowej S11, zarządzany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Bezkolizyjnie i bez możliwości wjazdu lub zjazdu przecina go droga powiatowa relacji Kobylniki – Sady.

Pod Poznaniem na terenie powiatu poznańskiego przebiega również kilka dróg wojewódzkich które stanowią pewną alternatywę dla przejazdu przez miasto. Są to drogi: nr 306, nr 308, nr 431, nr 432 oraz nr 434.

Poznański Węzeł Kolejowy jest jednym z największych, najruchliwszych i mających największe znaczenie w kraju. W węźle zbiega się 8 linii kolejowych prowadzących w 9 kierunkach: do Warszawy, Ostrowa Wielkopolskiego, Wrocławia, Wolsztyna, Berlina, Szczecina, Piły, Wągrowca i Gniezna. Pięć z nich to linie znaczenia państwowego. W samym Poznaniu znajduje się 12 czynnych stacji i przystanków osobowych. Uzupełnieniem głównego układu torowego PWK jest system linii obwodowych pozwalający pociągom towarowym ominąć stacje Poznań Główny. We wschodniej części miasta, na obwodnicy kolejowej, znajduje się stacja towarowa Poznań Franowo, będąca drugą najbardziej obciążoną ruchem pociągów stacją rozrządową w Polsce. W rejonie Poznania funkcjonuje również 6 kolejowych terminali przeładunkowych.

Centralnym punktem węzła jest stacja Poznań Główny, gdzie krzyżuje się większość linii kolejowych przebiegających przez miasto. Odprawianych jest na niej średnio w ciągu doby 300 pociągów, a z dworca rocznie korzysta ok. 17,2 mln pasażerów. W połowie 2012 r. otwarto budynek nowego dworca zlokalizowany nad peronami wschodnimi (1–3). Jest on częścią tzw. zintegrowanego centrum komunikacyjnego, które (poza nowym dworcem kolejowym) składa się z terminala autobusowego, parkingów dla samochodów i rowerów oraz dużej galerii handlowej. Z połączonych dworców korzystać będzie rocznie ok. 24,5 mln pasażerów.

Dzięki dogodnej lokalizacji Poznania w strukturze sieci kolejowej mieszkańcy miasta mają możliwość bezpośredniego dojazdu pociągami dalekobieżnymi realize większości ważniejszych ośrodków w kraju. W stolicy Wielkopolski zatrzymują się pociągi międzynarodowe accomplish Berlina i Moskwy, a także pociąg relacji Moskwa-Berlin-Paryż obsługiwany przez Koleje Rosyjskie. Attain Poznania prowadzi sieć połączeń regionalnych i aglomeracyjnych dowożących mieszkańców województwa reach pracy i szkoły. W godzinach szczytu pociągi te kursują co 30–60 minut. Większość składów regionalnych obsługiwana jest przez Przewozy Regionalne. Pociągi na trasach Poznań-Gołańcz, Poznań-Wolsztyn oraz Zbąszynek-Poznań-Kutno uruchamiane są przez spółkę samorządową Koleje Wielkopolskie. W grudniu 2012 r. wprowadzony został bilet aglomeracyjny pod nazwą „Bus-Tramwaj-Kolej – Jeden Bilet” umożliwiający wykupienie wspólnego biletu okresowego na komunikację miejską oraz trasy kolejowe realize 30 km od Poznania.

Początki kolei żelaznych w Poznaniu sięgają I połowy XIX w. Dnia 10 sierpnia 1848 r. uruchomiono linię kolejową Stargard – Poznań łączącą miasto ze Szczecinem i dalej z Berlinem. Jej końcowym punktem był dworzec Poznań Jeżyce, który funkcjonował w rejonie dzisiejszych ul. Zwierzynieckiej i Gajowej (obecnie teren Starego Zoo). W 1879 r. obiekt został zamknięty ze względu na powstanie Dworca Centralnego (przemianowanego później na Poznań Główny).

Miasto posiada międzynarodowy port lotniczy Poznań-Ławica. W marcu 2013 r. dolecieć można było z niego pull off 25 lotnisk zlokalizowanych głównie w krajach Europy Zachodniej. Dodatkowo w sezonie letnim 2013 z Poznania odlatywały samoloty czarterowe reach 36 popularnych kurortów. W 2012 r. Ławica obsłużyła blisko 1,6 mln pasażerów, dzięki czemu uplasowała się na 6. pozycji w Polsce pod względem wielkości ruchu lotniczego.

W latach 2011–2013 dzięki środkom europejskim port Lotniczy na Ławicy został rozbudowany. Obecnie posiada zespół terminali pasażerskich mogący obsłużyć do 3,5 mln pasażerów rocznie. Odprawa regularnego ruchu pasażerskiego odbywa się w dwóch terminalach pasażerskich: T2 – odloty i T3 – przyloty. Dodatkowo w starym terminalu pasażerki (T1) funkcjonuje wydzielony terminal General Aviation. Lotnisko posiada również towarowy terminal cargo. Na Ławicy znajdują się dwie bazy, z których startują śmigłowce – Lotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz Sekcji Lotnictwa Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu. W działającym przy terminalu T1 ośrodku szkoleniowym Aero Poznań utworzono Europejskie Centrum Symulatorowe Cirrus Aircraft. Jest ono wyposażone w symulator lotu, który oddaje warunki identyczne z prawdziwym pilotowaniem samolotu. W północno-wschodniej części lotniska trwa budowa nowej 34-metrowej wieży kontroli ruchu lotniczego wraz z ośrodkiem radiokomunikacyjnym.

Na poznańskich Krzesinach znajduje się 31 Baza Lotnictwa Taktycznego, w której stacjonują myśliwce F-16.

Ponadto pod Poznaniem znajduje się lotnisko sportowe. W Kobylnicy funkcjonuje ośrodek szkolenia Aeroklubu Poznańskiego (lotnisko Poznań-Kobylnica), a w Gądkach działa prywatny airdrome Biernat (lądowisko Żerniki). W gminie Pobiedziska (na byłym lotnisku wojskowym) powstało lądowisko Poznań-Bednary.

Historia lotnictwa w Poznaniu rozpoczęła się ponad 100 lat temu. Dnia 26 sierpnia 1913 r. w podpoznańskiej wówczas Ławicy nastąpiło oficjalne otwarcie Stacji Lotniczej Poznań. Było to pruskie lotnisko wojskowe mające wzmocnić stacjonujący w mieście IV Korpus Armii. Na powierzchni ok. 300 ha znajdowało się trawiaste pole wzlotów, przy którym wzniesiono koszary, warsztaty oraz trzy hale mogące pomieścić 30 maszyn. Jedną z nich był samolot o nazwie Poznań, ufundowany w ramach publicznej zbiórki zorganizowanej przez gazetę „Posener Tageblatt”. W roku 1921 uruchomiono z Poznania pierwsze loty pasażerskie w ruchu komercyjnym (do Gdańska i Warszawy), które były realizowane przez przedsiębiorstwo „Aero-Targ”.

Podstawą transportu publicznego na terenie miasta jest 18 linii tramwajowych, które uzupełnia 50 linii autobusowych normalnych i 65 linii autobusowych podmiejskich. W nocy komunikacja publiczna opiera się na 24 liniach autobusowych oraz jednej linii tramwajowej. Większość linii nocnych kursuje co 30 minut, a ich centralnymi punktami przesiadkowymi są Rondo Kaponiera i Poznań Główny (dworzec kolejowo-autobusowy). Sieć połączeń nocnych jest druga co accomplish wielkości w kraju i pierwsza, w której większość linii nocnych kursowała co 30 min. W 1995 zakupiono 122 autobusy niskopodłogowe definite MAN i Neoplan. Była to pierwsza tak duża dostawa autobusów niskopodłogowych w kraju, dzięki czemu obie firmy zainstalowały swe linie produkcyjne koło Poznania (odpowiednio w Sadach i w Bolechowie). Po przekształceniach własnościowych w Bolechowie powstał następnie Solaris Bus & Coach sp. z o.o., który w niedługim czasie osiągnął międzynarodowy sukces.

Jesienią 2013 r. trasy tramwajowe tworzyły siatkę połączeń o łącznej długości 70,5 km. Rozchodzą się one promieniście z centrum Poznania w kierunku 14 pętli tramwajowych zlokalizowanych w pobliżu większych osiedli mieszkaniowych, zakładów produkcyjnych, cmentarzy oraz centrów handlowych. W 2012 r. uruchomiono 2,5-kilometrową trasę tramwajową z Osiedla Lecha na Franowo, natomiast w roku 2013 otwarto 2-kilometrowe przedłużenie PST attain Dworca Zachodniego.

Pod koniec 2012 r. trasy autobusowe w Poznaniu tworzyły siatkę połączeń o długości 296 km. Linie autobusowe przebiegają przez wszystkie dzielnice miasta, z największym zagęszczeniem w rejonie większych osiedli mieszkaniowych na Grunwaldzie, Piątkowie i Ratajach. Kończą one swój bieg na licznych pętlach autobusowych oraz w 4 nowoczesnych dworcach autobusowych stanowiących centra przesiadkowe.

Z badań dostępności transportu publicznego w Poznaniu przeprowadzonych w 2008 r. wynika, że sieć połączeń komunikacji zbiorowej miasta należy uznać za stosunkowo dobrą, choć wymagającą pewnych usprawnień. Od tego czasu dokonano licznych zmian w siatce połączeń, a także zrealizowano wiele inwestycji. W chwili obecnej komunikacja autobusowa nadal nie obsługuje wszystkich obszarów, na których rozwija się zabudowa mieszkaniowa, w tym przede wszystkim budownictwo jednorodzinne. Problem ten dotyczy głównie Junikowa, Krzyżownik, Naramowic / Umultowa, Osiedla Warszawskiego / Antoninka, Szczepankowa i Starołęki. Na mapie dostępności accomplish tramwaju również występują tzw. „białe plamy”. Należą do nich m.in.: nowe osiedla na Naramowicach oraz Osiedle Kopernika.

Organizatorem lokalnego transportu zbiorowego na terenie Poznania jest Zarząd Transportu Miejskiego. Większość linii komunikacyjnych obsługiwana jest przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu. Podstawą taryfy biletowej są bilety czasowe umożliwiające przesiadkę oraz bilety okresowe. Na liniach autobusowych obowiązują również bilety przystankowe. Taryfa biletowa komunikacji publicznej podzielona jest na trzy strefy – miejską A oraz obejmujące gminy podmiejskie B i C. Bilety można zakupić: w 70 biletomatach stojących przy najruchliwszych przystankach komunikacji miejskiej, w 25 punktach sprzedaży (punkty ZTM i kioski Ruch-u), w mobilnych biletomatach montowanych w autobusach oraz poprzez telefon komórkowy.

W listopadzie 2010 r. powołano Związek Międzygminny „Transport Aglomeracji Poznańskiej” który zajmuje się organizacją wspólnego transportu publicznego w podpoznańskich gminach. Obecnie trwa proces integracji podmiejskich linii autobusowych z systemem miejskim. Miasto Poznań na podstawie porozumień międzygminnych przejmuje odpowiedzialność za kolejne linie autobusowe – ZTM obsługuje m.in. wszystkie połączenia w Luboniu oraz gminach Komorniki i Suchy Las. Zimą 2013 r. funkcjonowało 29 linii aglomeracyjnych (27 dziennych i 2 nocne), które wybiegały poza obszar stolicy Wielkopolski. Gminy graniczące z Poznaniem posiadają również własnych przewoźników.

Na początku 2013 r. po Poznaniu kursowało 227 składów tramwajowych oraz 320 autobusów. Stolica Wielkopolski była pierwszym dużym miastem, które masowo zaczęło kupować nowoczesny niskopodłogowy tabor autobusowy. Obecnie wszystkie autobusy jeżdżące liniowo w barwach MPK są niskopodłogowe. Tabor tramwajowy również wymieniany jest na niskopodłogowy – w styczniu 2013 r. po poznańskich torowiskach jeździło 70 pojazdów niskopodłogowych oraz 13 pojazdów w części niskopodłogowych.

Jesienią 2013 r. poznańskie MPK posiadało 5 zajezdni: Głogowska (dla ok. 85 tramwajów), Madalińskiego (dla ok. 45 tramwajów), Forteczna (dla ok. 60 tramwajów), Pusta (dla ok. 195 autobusów) i Kacza (dla ok. 125 autobusów). W 2014 r.otwarto nową zajezdnie na Franowie, która pomieści 150 tramwajów. Po jej całkowitym uruchomieniu w 2014 r. zamknięte zostaną zajezdnia przy ul. Madalińskiego oraz tory odstawcze przy ul. Budziszyńskiej.

Początki zorganizowanej komunikacji miejskiej w Poznaniu sięgają końca XIX wieku. Dnia 30 lipca 1880 r. na poznańskich ulicach pojawił się pierwszy tramwaj konny obsługujący linię z Dworca Centralnego complete Starego Rynku. Tego samego roku Poznańskie Towarzystwo Kolei Konnej uruchomiło zajezdnię tramwajową przy dzisiejszych ul. Zwierzynieckiej i Gajowej. Składała się ona z wozowni, stajni, kuźni z podkowalnią oraz budynku mieszkalnego. W 1898 roku tramwaj konny został zastąpiony tramwajem elektrycznym. Kursowały wówczas 3 linie. W 1925 r. uruchomiono w Poznaniu miejską komunikację autobusową na liniach o niewielkim ruchu pasażerskim, na których komunikacja tramwajowa nie opłacała się. Linia trolejbusowa, która powstała w 1930 roku (ze Śródki accomplish ul. Wiejskiej), była pierwszą w Polsce i zarazem jedyną w kraju pull off 1939 r.

Poznań leży na europejskiej sieci szlaków rowerowych EuroVelo zaprojektowanej przez Europejską Federację Cyklistów. Przebiega tędy trasa EV9 z Gdańska nad Morzem Bałtyckim attain Puli nad Morzem Adriatyckim.

Pod koniec 2014 na terenie Poznania znajdowało się 134 km dróg rowerowych, co stanowiło 12,9% łącznej długości ulic w mieście.

Drogi rowerowe, pieszo-rowerowe oraz wyznaczone specjalne addition ruchu łączą ze sobą dwie największe dzielnice mieszkaniowe leżące po przeciwnych stronach śródmieścia – Rataje i Piątkowo. Stolica Wielkopolski posiada sieć tras bezkolizyjnie wyprowadzających rowerzystów z miasta. Można nimi dojechać m.in. nad jeziora Rusałka i Strzeszyńskie, a dalej realize Szamotuł i Międzychodu; do rezerwatu Meteoryt Morasko; Piastowskim Traktem Rowerowym realize Gniezna; a Ziemiańskim Szlakiem Rowerowym accomplish Wielkopolskiego Parku Narodowego oraz dalej accomplish Kościana i Rawicza. Z Malty dotrzeć można realize Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego. Ze Starołęki dojechać można natomiast accomplish Kórnika i Rogalina, a z ul. Bukowskiej – do Lusowa.

W mieście wisi ok. 700 znaków prowadzących szlaki rowerowe pull off centralnego punktu, którym jest skrzyżowanie ul. Jana Pawła II i Abpa Baraniaka nad Jeziorem Maltańskim. Miejsce to nazwano Poznańskim Węzłem Rowerowym.

W stolicy Wielkopolski zamontowano 14 publicznych stojaków rowerowych. Darmowe parkingi strzeżone dla rowerzystów znajdują się na 8 parkingach buforowych Poznańskiej Strefy Płatnego Parkowania.

W sezonie letnim 2017 działało w Poznaniu 88 wypożyczalni rowerów: 15 należących do systemu Poznański Rower Miejski zarządzanego przez firmę Nextbike, 2 wypożyczalnie MaltaBike, wypożyczalnia Malta Ski, wypożyczalnia ZTM, darmowa wypożyczalnia Enea oraz wypożyczalnia rowerów elektrycznych domu towarowego Kupiec Poznański.

Poznań jest miastem na prawach powiatu. Mają w nim siedzibę władze województwa oraz powiatu poznańskiego. Miasto jest centrum administracyjnym dla Wielkopolski, zlokalizowana jest w nim urzędów o zasięgu regionalnym. Poznań pełni również część ponadregionalnych funkcji administracyjnych dla Polski północno-zachodniej.

Poznań posiada status miasta na prawach powiatu. Oznacza to, że gmina miejska wykonuje zadania powiatu. Organem stanowiącym samorządu jest Rada Miasta Poznania, składająca się z 37 radnych, którzy są wybierani w 7 okręgach wyborczych. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta. Obecnie w kadencji 2018–2023 funkcję tę sprawuje Jacek Jaśkowiak.

Miasto jest siedzibą władz województwa wielkopolskiego. Mieszkańcy wybierają 6 z 39 radnych do Sejmiku Województwa Wielkopolskiego. Poznań jest też siedzibą władz powiatu poznańskiego.

Poznań jest członkiem Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich.

Od 2011 obszar Poznania jest podzielony na 42 jednostki pomocnicze miasta, zwane osiedlami. Mieszkańcy każdej jednostki pomocniczej wybierają radę osiedla, a ich organem wykonawczym jest zarząd osiedla. Reprezentują one lokalne wspólnoty mieszkańców przy realizacji zadań samorządu miejskiego. Do zadań własnych osiedli należy dbanie o ład i porządek przestrzeni lokalnej oraz utrzymanie lokalnej infrastruktury miejskiej. W celu obsługi działalności osiedli w strukturach Urzędu Miasta powołano Wydział Wspierania Jednostek Pomocniczych Miasta. Sprawuje upon również nadzór nad ich działalnością.

W latach 1954–1976 oraz 1984-90 miasto było podzielone na 5 dużych dzielnic: Grunwald, Jeżyce, Nowe Miasto, Stare Miasto, Wilda. Pomimo nieaktualności podział ten bywa stosowany przez mieszkańców. Występuje również w statystyce oraz działalności niektórych urzędów.

W Poznaniu znajduje się ok. 30 urzędów konsularnych. Większość z nich to instytucje honorowe. Jedyną regularną placówką jest Konsulat Generalny Federacji Rosyjskiej. W mieście ulokowane są również 2 konsulaty kierowane przez honorowych konsulów generalnych. Są to placówki Albanii i Turcji. Natomiast Stany Zjednoczone posiadają agencję konsularną, która zastąpiła istniejący reach 1989 roku konsulat generalny.

Samorząd miasta nawiązał szereg bliskich, bezpośrednich kontaktów z miastami partnerskimi. Pierwsze porozumienia o współpracy Poznań zawarł z czeskim Brnem w 1966 roku. W 1979 roku miasto zawarło dwie kolejne umowy o współpracy z fińskim Jyväskylä oraz niemieckim Hanowerem, jednak większość porozumień partnerskich Poznań zawarł w latach 90 XX wieku. Obecnie posiada 14 miast partnerskich oraz jedno miasto zaprzyjaźnione – gruzińskie Kutaisi. Poznań utrzymuje najbliższe partnerstwo z Hanowerem, Rennes i Nottinghamshire.

W Poznaniu siedzibę ma Wojewoda Wielkopolski, który jest przedstawicielem administracji rządowej w regionie. Podległy mu urząd wojewódzki wraz z jednostkami administracji zespolonej szczebla wojewódzkiego tworzy regionalny kompleks administracji rządowej. Od 29 stycznia 2021 roku urząd wojewody sprawuje Michał Zieliński.

W wyborach parlamentarnych poznaniacy wybierają w okręgu wyborczym nr 39 10 posłów do Sejmu RP. Miasto stanowi samodzielny jednomandatowy okręg wyborczy do senatu. Poznaniacy wybierają posłów realize Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 7.

Obszar miasta podzielony jest pomiędzy 3 różne sądy rejonowe. Są to sądy rejonowe dla dzielnic: Grunwald i Jeżyce, Nowe Miasto i Wilda oraz gaze Miasto. Ich właściwość miejscowa poza tytularnymi dzielnicami wychodzi poza granice miasta obejmując gminy ościenne. Sąd Rejonowy Grunwald i Jeżyce zajmuje się sprawami z gmin (lub ich części) Dopiewo, Komorniki oraz Tarnowo Podgórne. Sąd Rejonowy Nowe Miasto i Wilda odpowiada za sprawy z gmin Czerwonak, Luboń, Puszczykowo i Swarzędz. Natomiast Sąd Rejonowy stare Miasto jest właściwy dla spraw z gmin Murowana Goślina oraz części gminy Suchy Las.

W Poznaniu znajduje się sąd okręgowy w którego okrąg właściwości to 12 sądów rejonowych z centralnej i północno-zachodniej Wielkopolski. W mieście zlokalizowany jest również sąd apelacyjny, którego obszar apelacji obejmuje sądy okręgowe w Poznaniu, Koninie i Zielonej Górze. Mieści się tutaj również wojewódzki sąd administracyjny, który jest pierwszą instancją w postępowaniach sądowo-administracyjnych dla całej Wielkopolski.

Granicom właściwości sądów odpowiada struktura prokuratur powszechnych. Utworzono cztery prokuratury rejonowe: Grunwald i Jeżyce, Nowe Miasto, Stare Miasto oraz Wilda. Prokuratury okręgowa i apelacyjna mają zasięg działania zgodny z właściwością odpowiadających im sądów.

Poznań jest jedynym obok Warszawy centrum sądownictwa wojskowego. Znajduje się tutaj wojskowy sąd garnizonowy (odpowiednik sądu rejonowego) oraz wojskowy sąd okręgowy posiadający zwierzchnictwo nad sądami garnizonowymi w Gdyni, Poznaniu, Szczecinie i Wrocławiu. Sądom wojskowym towarzyszy odpowiadająca im organizacja prokuratury wojskowej: wojskowa prokuratura garnizonowa oraz wojskowa prokuratura okręgowa.

Przy ul. Młyńskiej, znajduje się areszt śledczy. Posiada upon oddziały znajdujące się przy ul. Nowosolskiej oraz w Baranowie i Komornikach. Natomiast tuż przy granicy miasta w podpoznańskich Koziegłowach zlokalizowany jest zakład karny.

Według stanu w dniu 31 grudnia 2012 r. Poznań zamieszkiwało 550 742 osoby (piąte miejsce w kraju), a gęstość zaludnienia wynosiła 2103 osoby na kilometr kwadratowy. W Poznaniu mieszkało 15,9% ludności województwa wielkopolskiego, co jednocześnie stanowiło 1,4% mieszkańców Polski.

Pod koniec grudnia 2012 r. całą aglomerację poznańską (Poznań, powiat poznański oraz gminy Oborniki, Skoki, Szamotuły i Śrem) zamieszkiwały łącznie 1 009 028 osoby.

Z badań przeprowadzonych w 2011 r. wynika, że średnia długość życia mężczyzn zamieszkujących Poznań wynosi 74,9 lat. Przeciętna poznanianka żyje dłużej od mężczyzny o 6,5 roku umierając w wieku 81,4 lat. Długość trwania życia mieszkańców Poznania jest zbliżona complete długości dożywania ludności Warszawy (75,4/82,0), Krakowa (75,6/81,9), Trójmiasta (75,1/81,8) i Wrocławia (74,0/81,6), wyższa natomiast od przeciętnej długości życia w Szczecinie (72,8/81,1), konurbacji katowickiej (70,6/78,5), czy Łodzi (70,1/78,4).

W latach 2008–2011 przychodziło na świat rocznie ok. 5,8–6,2 tys. dzieci urodzonych przez poznanianki.

W 2011 r. współczynnik dzietności dla Poznania wynosił 1,24. Podobne wyniki odnotowano w konurbacji katowickiej (1,26) i Warszawie (1,26); niższe natomiast w Trójmieście (1,20), Krakowie (1,16), Wrocławiu (1,16), Łodzi (1,14) czy Szczecinie (1,10). Dla zastępowalności pokoleń współczynnik ten powinien wynosić 2,10–2,15.

Najwyższa jak dotąd liczba ludzi mieszkała w Poznaniu na początku lat 90. Według danych GUS z 1990 r. w mieście zameldowanych było wówczas 590,1 tys. mieszkańców. Od tego momentu liczba ta wolno i stopniowo maleje. Ma to związek z przenoszeniem się mieszkańców complete miejscowości w podpoznańskich gminach, a także z ogólnym trendem ujemnego przyrostu naturalnego. Odwrotna sytuacja ma miejsce w powiecie poznańskim – tam w ciągu ostatnich 17 lat liczba mieszkańców wzrosła o 43,2% z poziomu 240,7 tys. osób w 1995 r. do 344,7 tys. w roku 2012.

Piramida wieku mieszkańców Poznania w 2014 roku.

W 2019 w Poznaniu, mieszkało około 11 tys. Ukraińców.

GUS 20 września 2022 r. opublikował wyniki spisu powszechnego z 2021 r. według którego liczba mieszkańców Poznania wzrosła w stosunku accomplish roku 2020 i wynosiła 546 859 mieszkańców (dane te nie uwzględniają m.in. obywateli Ukrainy, którzy masowo przyjechali attain stolicy Wielkopolski po 24 lutego 2022 r. oraz osób pracujących tymczasowo w Poznaniu, którzy nie są ujmowani w rejestrach urzędowych):

Wykres liczby ludności miasta Poznań na przestrzeni ostatnich 4 stuleci:

Struktura demograficzna mieszkańców Poznania według danych GUS z dnia 20 września 2021 r.:

Poznań jest na czwartym miejscu pod względem odwiedzin przez turystów miastem w Polsce. W 2012 r. z zarejestrowanych obiektów noclegowych skorzystało tu łącznie 621,8 tys. turystów, w tym z zagranicy – 175,0 tys. osób.

Z badań ruchu turystycznego wynika, że ok. 38% turystów przyjeżdża reach miasta w celach biznesowych – osoby te uczestniczą w targach, konferencjach, spotkaniach biznesowych i szkoleniach. Kolejną najliczniejszą grupę tworzą turyści odwiedzający Poznań w celu zwiedzania, wypoczynku i rekreacji – stanowią oni ok. 30–35% ruchu turystycznego.

Pod koniec lipca 2012 r. na terenie Poznania i powiatu poznańskiego znajdowały się 154 całoroczne obiekty noclegowe (w tym 77 hoteli). Dysponowały one łącznie 11,7 tys. miejsc noclegowych (w hotelach – 7,7 tys. miejsc).

W Poznaniu znajduje się 6 punktów informacji turystycznej (m.in. na dworcu kolejowym i lotnisku oraz na targach). Dodatkowo w mieście zainstalowano 7 turystycznych infokiosków multimedialnych.

Przez Poznań przebiegają trasy turystyczne: Trakt Królewsko-Cesarski, Szlak Piastowski, Szlak Romański, Trasa Kórnicka oraz Wielkopolska Droga św. Jakuba. Wokół miasta wytyczono tzw. Pierścień Rowerowy Dookoła Poznania, połączony z centrum siedmioma szlakami dojazdowymi.

W mieście wdrażany jest nowy produkt turystyki kulturowej – Trakt Królewsko-Cesarski – wiodący przez miejsca związane z osobami władców (królami i cesarzami). Trasę poprowadzono tak, aby pokazać zmiany w architekturze i rozwoju Poznania na przestrzeni wieków. Trakt jest oznakowany na całej długości – zarówno dla pieszych, jak i podróżujących tramwajem (do obsługi ruchu turystycznego na tej trasie dostosowana została linia tramwajowa nr 17)

Głównym deptakiem prowadzącym na stare Miasto jest ulica Półwiejska. Znajduje się przy niej centrum handlu i sztuki Stary Browar uznane w 2008 r. przez Międzynarodową Radę Centrów Handlowych (ICSC) za „najlepsze centrum handlowe na świecie”.

Na Starym Rynku można znaleźć wzorcowy przykład architektury renesansowej – ratusz z trykającymi się na jego wieży dwoma koziołkami. Z wieży ratusza miejskiego, codziennie o godz. 12.00 jest odgrywany na trąbce hejnał Poznania.

Innymi ciekawymi budynkami na rynku są m.in. domki budnicze, Waga miejska, czy Odwach. Kolejnym cennym zabytkiem jest barokowa fara i przylegający reach niej dawny kompleks kolegium jezuickiego. Na wzgórzu nad Starym Rynkiem góruje Zamek Królewski wraz z fragmentem murów obronnych. Od 2011 roku trwa odbudowa historycznego kompleksu. Obiekt zostanie udostępniony zwiedzającym latem 2015 r. Na szczycie zamkowej wieży powstaną dwa tarasy widokowe (kryty dolny i otwarty górny), z których zobaczyć można będzie panoramę Starego Miasta.

Najstarszą częścią Poznania jest Ostrów Tumski, będący dawniej jednym z ośrodków władzy polskiego państwa. Znajduje się tam najstarsza w kraju katedra będąca miejscem pochówku pierwszych władców Polski oraz domniemanym miejscem chrztu Polski. Na wyspie archeolodzy odkryli pozostałości książęcego palatium z X wieku oraz kaplicę Dąbrówki. W 2012 r. otwarto tam Rezerwat Archeologiczny „Genius Loci”, w którym zobaczyć można m.in. jedyny na świecie zachowany fragment wału obronnego z X wieku (wał grodu Mieszka I).

W 2014 roku zakończyła się budowa centrum ICHOT „Brama Poznania”, które powstało na poznańskiej Śródce, nad brzegiem Warty. Jest to multimedialne muzeum prezentujące wirtualnie wykreowaną przeszłość grodu na Ostrowie Tumskim oraz ponad tysiącletnią historię państwa polskiego.

W mieście zobaczyć można liczne zabytkowe kościoły, secesyjne kamienice, pomniki, a także monumentalne budowle dawnej Dzielnicy Cesarskiej wzniesione wokół Parku Wieniawskiego – m.in. Zamek Cesarski, Aula i Collegium Minus UAM oraz opera. Dla osób spragnionych obcowania z przyrodą swoje podwoje otwierają dwa ogrody zoologiczne (Stare i Nowe Zoo), ogród botaniczny, park Wilsona z palmiarnią oraz inne zabytkowe parki.

Complete dnia dzisiejszego na terenie Poznania zachowało się 15 fortów wzniesionych przez Niemców w XIX wieku. Są one pozostałością systemu fortyfikacji dawnej Twierdzy Poznań. Obecnie turyści zwiedzać mogą trzy obiekty – Fort Va przy ul. Lechickiej, Fort III w Nowym Zoo na Malcie oraz Fort VII, w którym funkcjonuje Muzeum Martyrologii Wielkopolan. Na terenie dawnego Fortu Winiary odbywają się co roku inscenizacje historyczne upamiętniające wyzwolenie Poznania. To plenerowe widowisko organizowane jest przy współudziale kilkudziesięciu grup rekonstrukcyjnych z całego kraju.

Wiosną 2013 r. udostępniony został dla zwiedzających prezydencki schron przeciwatomowy z lat 60. Obiekt ten, należący get Wielkopolskiego Muzeum stroll Niepodległościowych, znajduje się na poznańskich Krzyżownikach.

W północnej części Poznania odwiedzić można rezerwat przyrody Meteoryt Morasko. Znajduje się tam 7 kraterów powstałych w wyniku upadku meteorytów (największy z nich ma średnicę 85–95 m). Jest to także miejsce występowania rzadkich odmian roślin i zwierząt.

Wizytówką miasta są tereny rekreacyjne wokół Jeziora Maltańskiego. Oprócz licznych tras rowerowych i spacerowych wokół toru regatowego zlokalizowano tam m.in.: całoroczny stok narciarski Malta Ski wzniesiony na Kopcu Wolności, pole reach minigolfa, Bula Park, 2 parki linowe (Pyrland Park i speculator Park), całoroczną kolejkę górską Adrenaline, ogród zoologiczny (Nowe Zoo), park wodny Termy Maltańskie (aquapark, baseny sportowe, kompleks saun i centrum Spa), centrum handlowe Galeria Malta oraz area zabaw i punkty gastronomiczne. W sezonie letnim po akwenie pływa podświetlana fontanna tryskająca na wysokość 60 m, wzdłuż północnego brzegu jeziora kursuje kolejka wąskotorowa Maltanka, a przy stoku narciarskim działają – letni tor saneczkowy, kino letnie oraz kąpielisko. Zimą natomiast od strony ul. Jana Pawła II funkcjonuje kryte lodowisko.

W Poznaniu znajdują się także zabytki architektury przemysłowej (m.in. Stary Browar, Stara Gazownia, czy Stara Rzeźnia) oraz nowoczesne obiekty sportowe (m.in. piłkarski Stadion Miejski, tor regatowy Malta, kompleks basenów sportowych w Termach Maltańskich, czy wyścigowy Tor Poznań). Odwiedzić tu można również najstarsze i zarazem największe centrum wystawiennicze w Polsce – Międzynarodowe Targi Poznańskie.

W sezonie letnim po mieście kursują zabytkowe pojazdy – tramwaj turystyczny Konstal N na linii nr 0 oraz autobusy turystyczne Jelcz 043 (tzw. „ogórek”), Jelcz PR110, Ikarus 280, Ikarus 260 i DAF MB200 na linii nr 100. Zainteresowani mogą również skorzystać z lotów widokowych nad Poznaniem samolotem An-2. Popularny „Antek” startuje z lotniska Aeroklubu Poznańskiego w Kobylnicy.

Każdego roku odbywają się w Poznaniu liczne festyny i jarmarki, w których uczestniczą tłumy mieszkańców oraz turystów. Do imprez, które na stałe wpisane są do kalendarza, należą m.in.: Kaziuk (marzec), Dni Ułana (kwiecień), Jarmark Świętojański (czerwiec), Warkocz Magdaleny (lipiec), Ogólnopolski Festiwal Dobrego Smaku (sierpień), Dni Pyrlandii (wrzesień), Jarmark Franciszkański (wrzesień), Święto Chleba (wrzesień), Imieniny ulicy Święty Marcin (listopad) i Betlejem Poznańskie (grudzień).

W podpoznańskich gminach na turystów również czekają liczne atrakcje. Należą do nich m.in.: park linowy Cascader Park w Kobylnicy, baza Moto-Armii w Golęczewie (przejażdżki pancernym sprzętem militarnym po poligonie), skansen miniatur Szlaku Piastowskiego oraz zrekonstruowana drewniana forteca z okresu wczesnego średniowiecza w Pobiedziskach, kompleks pałacowy w Rogalinie (pałac, wozownia, galeria malarstwa, park ze słynnymi „dębami rogalińskimi”), kompleks zamkowy w Kórniku (zamek, oficyny, wozownia, największe w Polsce arboretum), Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach, Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka z wieżą widokową na Dziewiczej Górze, Park Orientacji Przestrzennej w Owińskach, Wielkopolski Park Narodowy, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie ze swoimi oddziałami – Muzeum Przyrodniczo-Łowieckim w Uzarzewie oraz Skansenem i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu, a także zabytkowe kościoły, w tym obiekty drewniane (powstałe między XIII, a XIX wiekiem).

W 2017 roku w Poznaniu działało: 105 żłobków i klubów dziecka (ponad 4 tys. miejsc); 317 placówek wychowania przedszkolnego w tym 243 przedszkoli – zapewniające opiekę dla 20,9 tys. dzieci.

W roku szkolnym 2017/2018 na terenie miasta funkcjonowało:

Pull off szkół podstawowych w roku szkolnym 2017/2018 uczęszczało 36,9 tys. uczniów, do gimnazjów – 9,9 tys. uczniów, do szkół ponadgimnazjalnych – 27,5 tys. uczniów, a realize szkół policealnych – 9,5 tys. uczniów.

W Poznaniu działa Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych oraz Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej.

W roku akademickim 2017/2018 w Poznaniu działało 25 uczelni (8 publicznych i 17 niepublicznych), na których studiowało łącznie 110 346 osób. W tym samym roku absolwentami poznańskich uczelni zostało 32 531 osób. W stolicy Wielkopolski funkcjonuje m.in. pięć uniwersytetów; niemal 3/4 studentów kształci się na uczelniach publicznych.

W rankingu uczelni akademickich przeprowadzonym w 2018 przez miesięcznik edukacyjny „Perspektywy” najwyżej oceniony został Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (4. miejsce), następnie Politechnika Poznańska (17. miejsce), Uniwersytet Ekonomiczny (17. miejsce), Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego (21. miejsce) oraz Uniwersytet Przyrodniczy (27. miejsce). W badaniu uwzględniono ponad 90 uczelni z całego kraju.

Największe uczelnie według danych z 2015 to: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (39 tys. studentów), Politechnika Poznańska (ponad 20 tys. studentów), Uniwersytet Przyrodniczy (ponad 10 tys. studentów), Uniwersytet Ekonomiczny (ponad 10 tys. studentów) i Wyższa Szkoła Bankowa (9 tys. studentów). W 2017 w Poznaniu studiowało ponad 4 tys. cudzoziemców.

W rejonie Poznania działa 18 placówek naukowo-badawczych Polskiej Akademii Nauk, należą do nich m.in.: Instytut Chemii Bioorganicznej PAN wraz z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym, Instytut Dendrologii PAN, Instytut Fizyki Molekularnej PAN, Instytut Genetyki Człowieka PAN, Instytut Genetyki Roślin PAN, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, czy Centrum Badań Kosmicznych PAN z towarzyszącym mu Obserwatorium Astrogeodynamicznym w Borówcu.

W Poznaniu działają liczne instytucje kulturalne, w tym m.in.:

W mieście funkcjonują również liczne orkiestry, zespoły muzyczne i folklorystyczne.
Działa tu m.in. Orkiestra Kameralna Polskiego Radia Amadeus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal, reprezentacyjna Orkiestra Miasta Poznania przy MPK, a także balet (Polski Teatr Tańca) prezentujący swoje spektakle widzom na całym świecie. W stolicy Wielkopolski mieści się również TV Studio Filmów Animowanych produkujące animowane filmy lalkowe i rysunkowe.

Poznań jest ważnym ośrodkiem wydawniczym i literackim. Miasto wraz Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza przyznaje od 2015 Poznańską Nagrodę Literacką.

Instytucje kulturalne w Poznaniu:

W zabytkowym gmachu Drukarni Concordia powstało pierwsze w Polsce centrum designu i kreatywności – Concordia Design.

W Poznaniu działa najstarszy w kraju squat – Rozbrat. Jest to centrum kultury alternatywnej oraz miejsce spotkań aktywistów poznańskiej sekcji Federacji Anarchistycznej, grup Rytmy Oporu i Jedzenie Zamiast Bomb. W ramach funkcjonowania tego ośrodka organizowane są liczne koncerty, dyskusje i spotkania z działaczami społecznymi oraz happeningi i protesty społeczne. Wśród imprez cyklicznych odbywających się na Rozbracie wyróżnić można m.in. Festiwal Sztuki DIY (Reach It Yourself).

W stolicy Wielkopolski odbywają się liczne festiwale, w tym najbardziej rozpoznawalne – Malta Festival (teatralny), Ale Kino! (filmów dla dzieci i młodzieży), Animator (filmów animowanych), Off Cinema (filmów niezależnych), Art & Fashion Festival (mody i sztuki), Pyrkon (fantastyki), Międzynarodowy Festiwal Rzeźby Lodowej, Poznań Poetów (poetycki), czy Festiwal Fabuły (prozatorski).

Co 5 lat organizowane są w Poznaniu międzynarodowe konkursy skrzypcowe oraz lutnicze im. Henryka Wieniawskiego, a co dwa lata międzynarodowy festiwal chóralny Universitas Cantat.

Poznań kandydował do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016, jednak w 2010 r. nie został zakwalifikowany accomplish II etapu konkursu.

Powstanie biskupstwa uczyniło z Poznania pierwszy ośrodek chorału, wprowadzonego tu przez benedyktynów. Jednym z biskupów poznańskich był Jan Łodzia, uważany za bardzo muzykalnego, twórca polskiej sekwencji. W 1400 roku po raz pierwszy wzmiankowano o organach w Poznaniu. Z XV wieku istnieją przekazy o wykonywaniu misteriów w kościele Bożego Ciała. W XVI wieku głównymi ośrodkami muzyki religijnej były katedra i kolegiata. Muzykę świecką pielęgnowała rodzina Górków, której członkowie byli mecenasami Hermanna Fincka. Zadedykował on im swój traktat Musica practica (1556). Przedstawiany jako wybitny kompozytor tego okresu jest Jan Brant zw. „Posnaniensis”. Przed 1650 powstał stały zespół muzyczny w katedrze, złożony z 5 śpiewaków i 8 instrumentalistów. W najbogatszych kościołach działały kapele, np. w 1774 roku 12-osobowa kapela kolegiacka. W latach 1783–1784 w budynku kolegium jezuickiego odbyły się pierwsze przedstawienia operowe, wykonane przez zespół Wojciecha Bogusławskiego.

Od wczesnych lat 90. XX w. Poznań, obok takich miast jak Katowice, Szczecin, Warszawa, czy Kielce jest ważnym ośrodkiem kultury i muzyki hip-hopowej w kraju. Ogólnopolską popularność zyskali liczni wykonawcy, w tym, m.in. Slums Attack, Nagły Atak Spawacza, Peja, Pięć Dwa Dębiec, Killaz Group, Ski Skład, WSRH, K.A.S.T.A., Beat Squad, Shellerini, Rafi, Paluch, Mezo oraz Medi summit Glon.

Jedną z pierwszych organizacji sportowych w mieście było Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Poznaniu założone 2 czerwca 1886 roku z inicjatywy Ignacego Andrzejewskiego.

W stolicy województwa organizowane są liczne międzynarodowe i ogólnopolskie imprezy sportowe. Na poznańskim Torze Regatowym Malta cyklicznie odbywają się zawody Pucharu Świata, Mistrzostw Europy i Świata w wioślarstwie, kajakarstwie oraz kajak-polo, a także ogólnopolskie zawody smoczych łodzi. Na stałe attain kalendarza tenisistów wpisał się Międzynarodowy Turniej Tenisowy ATP Poznań Open. Na basenie olimpijskim Term Maltańskich organizowane są zawody pływackie, a w halach MTP oraz na Hipodromie Wola odbywają się międzynarodowe i krajowe zawody konne w skokach przez przeszkody. Na Torze Poznań organizowane są natomiast zawody Wyścigowych Samochodowych Mistrzostw Polski oraz Wyścigowych Motocyklowych Mistrzostw Polski.

Każdej jesieni w Poznaniu odbywa się bieg maratoński Poznań Maraton im. Macieja Frankiewicza. W 2012 na starcie biegu stanęło 5,7 tys. osób z 31 krajów. Zmierzyli się oni z dystansem 42,2 km. W 2015 ruszyła pierwsza edycja zawodów triatlonowych Challenge Poznań.

Wybrane imprezy sportowe zorganizowane w Poznaniu:

W 2006 i 2007 r. przez Poznań przebiegała trasa wyścigu kolarskiego Tour de Pologne.

Stolica Wielkopolski ubiegała się o organizację Letnich Igrzysk Olimpijskich Młodzieży 2010 oraz Letniej Uniwersjady w 2007, 2009 i 2011 r. Miasto przegrało jednak rywalizację z Singapurem, Bangkokiem, Belgradem oraz chińskim Shenzhen.

W 2011 r. funkcjonowało w Poznaniu 105 młodzieżowych centrów sportu, które skupiały 4,5 tys. młodych sportowców. Poznański oddział Akademickiego Związku Sportowego tworzyło 26 klubów mających ponad 300 sekcji sportowych, rekreacyjnych i turystycznych. Zrzeszonych w nich było ponad 6 tys. studentów.

Najbardziej utytułowaną drużyną w mieście jest KKS Lech Poznań – ośmiokrotny mistrz Polski w piłce nożnej, pięciokrotny zdobywca Pucharu Polski i sześciokrotny Superpucharu Polski. Drużyna Warty Poznań zdobyła dwukrotnie tytuł Mistrza Polski w piłce nożnej. Pozostałymi I-ligowymi zespołami sportowymi z Poznania są:

W Poznaniu wyznaczono cztery letnie kąpieliska:

Od 2012 r. w starym korycie Warty (przy ul. Ewangelickiej, w sąsiedztwie KontenerArt) uruchamiana jest plaża miejska. Oprócz korzystania z leżaków, można tam zagrać w siatkówkę plażową, czy badmintona. Dostępne są piłki, deski i fresbiee. Na plaży odbywają się wystawy, warsztaty oraz imprezy muzyczne, oprócz niej działają jeszcze sezonowo w Poznaniu trzy inne plaże miejskie nad Wartą, a są to: Plaża Wilda, Plaża Rataje, Plaża Szeląg.

Poznań był jednym z miast-gospodarzy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej „Euro 2012”, które odbyły się w dniach od 8 czerwca pull off 1 lipca 2012 r.

Podczas turnieju piłkarska reprezentacja Portugalii korzystała z centrum pobytowego w podpoznańskiej Opalenicy. Wśród mieszkających tam piłkarzy był m.in. Cristiano Ronaldo.

Na Stadionie Miejskim w Poznaniu zorganizowano trzy mecze fazy grupowej turnieju: Irlandia-Chorwacja (10 czerwca), Włochy-Chorwacja (14 czerwca) oraz Włochy-Irlandia (18 czerwca). Spotkania te obejrzało na trybunach 106,4 tys. osób (34% stanowili Polacy, 29% – Irlandczycy, 15% – Chorwaci, 12% – Włosi, a 3% – Niemcy).

Władze miasta szacują, że podczas trwania fazy grupowej turnieju Poznań odwiedziło ok. 125 tys. zagranicznych turystów – 70 tys. Irlandczyków, 40 tys. Chorwatów oraz 15 tys. Włochów. W centrum prasowym akredytowało się ponad 400 dziennikarzy z całego świata. Gościom pomagało 540 wolontariuszy, a porządku strzegło każdego dnia blisko 1,4 tys. policjantów. W poznańskiej strefie kibica zlokalizowanej na pl. Wolności wystąpiło ponad 60 artystów. Przez cały okres mistrzostw bawiło się tam łącznie 705 tys. osób (2. miejsce w kraju), najwięcej w dniu meczu Polski z Rosją – 60,5 tys. osób. Tysiące ludzi kibicowały i bawiły się również na pobliskim Starym Rynku, wokół hali Arena (w Carlsberg FanCamp) oraz nad Jeziorem Maltańskim (w Malta Fun Zone).

Poznań jest siedzibą kurii archidiecezji poznańskiej Kościoła rzymskokatolickiego, która powstała z pierwszego biskupstwa misyjnego w Polsce, ustanowionego w 968 roku. Główną świątynią tego Kościoła w mieście jest bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła, położona na Ostrowie Tumskim. Drugą świątynią w Poznaniu jest kolegiata MB Nieustającej Pomocy, św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa, zwana również poznańską farą.

Działa tutaj przeorat św. Józefa Bractwa Kapłańskiego Świętego Piusa X.

W Poznaniu znajduje się parafia greckokatolicka pw. Opieki Matki Bożej, która należy get eparchii wrocławsko-koszalińskiej. Nabożeństwa tej parafii odbywają się w cerkwi Opieki Matki Bożej.

Miasto posiada dwie wspólnoty starokatolickie: polskokatolicką parafię św. Kazimierza (powstała w 1947 i odbywa swoje nabożeństwa w kościele św. Kazimierza) oraz parafię reformowanych katolików pod wezwaniem Świętych Cyryla i Metodego (powstałą w 2007 roku, nabożeństwa odbywają się w kaplicy na osiedlu Powstańców Warszawy 9A). W Poznaniu mieszkają także wierni Kościoła Starokatolickiego Mariawitów przynależący complete parafii św. Mateusza i św. Rocha w Nowej Sobótce.

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny posiada w Poznaniu cerkiew pw. św. Mikołaja (konkatedralną i jednocześnie parafialną), która należy realize diecezji łódzko-poznańskiej.

Kościół Ewangelicko-Augsburski ma jedną parafię, skupioną wokół kościoła Łaski Bożej. Na terenie tej parafii w zielonym pawilonie przy ul. Obozowej 5 odbywają się niektóre nabożeństwa Kościoła ewangelicko-reformowanego, którego grupę diasporalną obsługuje ks. Tadeusz Jelinek z parafii ewangelicko-reformowanej w Żychlinie.

Kościół Świętego Krzyża przy ul. Ogrodowej jest świątynią parafii Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego.

W Poznaniu znajduje się kilka wspólnot należących realize kościołów pentekostalnych. Kościół Zielonoświątkowy w RP posiada tu trzy zbory: Zbór w Poznaniu, zbór „Kościół Lifehouse” oraz zbór „Dom Chleba”. W mieście działalność prowadzi także Kościół Boży w Chrystusie, do którego należą Wspólnota Poznań Centrum oraz placówka „Sól Ziemi” w Poznaniu, podległa zborowi w Kutnie.

Kościół Chrześcijan Baptystów skupia tu 10 zborów. Należą do nich: I Zbór w Poznaniu „Wspólnota Nowego Przymierza”, II Zbór w Poznaniu „Koinonia”, III Zbór w Poznaniu „Kościół 5N”, IV Zbór w Poznaniu „Wspólnota Genesis”, Zbór „Amazing Grace”, Zbór „Droga Życia”, Zbór „Kościół na Skale”, Zbór „Nowe Życie”, Zbór „Wspólnota Kaleb” i Poznan International Church.

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP posiada zbór w Poznaniu, znajduje się tu również siedziba jego diecezji zachodniej. Działa tu też zbór Kościoła Reformowanego Adwentystów Dnia Siódmego.

W Poznaniu swoje zbory posiadają również takie kościoły protestanckie jak: Chrześcijańska Wspólnota Braterska, Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna (placówka misyjna w Poznaniu), Konfederacja Ewangelicznych Kościołów Reformowanych (Ewangeliczny Zbór Reformowany w Poznaniu), Kościół Chrześcijański Arka, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP (zbór „Emmanuel”), Mesjańskie Zbory Boże (punkt misyjny w Poznaniu podległy zborowi w Warszawie) i Zbór Ewangeliczny „Agape”.

W mieście działa także Jednota Braci Polskich oraz kongregacja Religijnego Towarzystwa Przyjaciół (kwakrów) i zbór Kościoła Nowoapostolskiego.

W dniach od 29 grudnia 2009 get 2 stycznia 2010 roku Poznań stał się etapem Pielgrzymki Zaufania przez Ziemię, której organizatorem była ekumeniczna Wspólnota Taizé.

W Poznaniu działalność prowadzi 27 zborów Świadków Jehowy (w tym zbór języka migowego oraz cztery zbory innojęzyczne: angielski, dwa rosyjskie i ukraiński, zgromadzające się w ośmiu Salach Królestwa. Z pozostałych wyznań restoracjonistycznych w Poznaniu działają: chrystadelfianie, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (gmina w Poznaniu), Świecki Ruch Misyjny „Epifania” (zbór w Poznaniu) oraz niezależna wspólnota epifanijna „Chrześcijańska Społeczność”.

W mieście znajduje się dom modlitw Muzułmańskiego Związku Religijnego. Drugą muzułmańską grupą wyznaniową w Poznaniu jest Liga Muzułmańska w RP mająca swój meczet.

Działa tu również Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu, należąca pull off Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, która posiada w mieście swoją synagogę.

W Poznaniu odbywają się praktyki Ligmincha Polska. W mieście znajduje się także świątynia buddyjska Engakuin (Sōtō Zen i Ningma) oraz ośrodek buddyzmu Diamentowej Drogi.

Poznań oraz powiat poznański posiadają wspólne jednostki organizacyjne Policji i Państwowej Straż Pożarnej – działają one na obszarze 2161 km² zamieszkałym przez blisko 900 tys. osób.

Komenda Miejska PSP w Poznaniu zatrudnia łącznie 495 funkcjonariuszy. Zabezpieczenie operacyjne miasta i powiatu poznańskiego stanowi 9 jednostek ratowniczo-gaśniczych (JRG), których większość posiada własną specjalizację. Działania ratownicze wspomaga również 68 ochotniczych straży pożarnych, wśród których jest grupa ratownictwa specjalistycznego oraz jednostka ratownictwa wodnego działająca w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym. Ponadto funkcjonują tu 2 zakładowe jednostki ochrony przeciwpożarowej (przy porcie lotniczym i w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym) oraz jednostka Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej w Krzesinach. Przy ul. Bobrzańskiej w Poznaniu (JRG 7) mieści się nowoczesne Stanowisko Analizowania i Prognozowania Zagrożeń Komendy Miejskiej PSP, które pełni funkcje w obszarze ratownictwa, ochrony ludności i zarządzania kryzysowego. Jest ono połączone siecią teleinformatyczną z podobnymi placówkami w Kaliszu, Koninie, Lesznie i Pile. W 2012 r. na terenie Poznania straż pożarna odnotowała 4249 zdarzeń, spośród których wyróżnić można było 1656 pożarów, 2154 miejscowe zagrożenia oraz 439 fałszywych alarmów.

Komenda Miejska Policji w Poznaniu zatrudnia ok. 1800 policjantów, posiada 7 komisariatów zlokalizowanych w mieście oraz 15 komisariatów i 2 rewiry dzielnicowe obsługujące gminy powiatu poznańskiego. W 2014 r. na terenie Poznania policja odnotowała 22,7 tys. przestępstw. W badanym okresie dominowały przestępstwa kryminalne (84,1%), w tym głównie kradzieże, włamania i przestępstwa narkotykowe. Na kolejnych miejscach uplasowały się przestępstwa gospodarcze (10,6%) oraz drogowe (3,5%) – stwierdzono m.in. 298 wypadków drogowych. Wskaźnik wykrywalności sprawców poznańskich przestępstw w 2014 r. wynosił 52,1% i jest niższy niż w latach 2013 i 2012.

Przy urzędzie miejskim działa komenda Straży Miejskiej Miasta Poznania, której podlega 5 referatów dzielnicowych. Jednostki te zatrudniają ok. 300 strażników. W 2012 r. instytucja ta ukarała mandatami karnymi 43,1 tys. osób na łączną kwotę 4,5 mln zł. Wylegitymowano również 58,7 tys. osób, udzielono 11,5 tys. upomnień-pouczeń, założono 19,4 tys. blokad na koła niewłaściwie zaparkowanych pojazdów, usunięto 119 wraków samochodowych, a także skierowano 599 osób pull off Izby Wytrzeźwień.

Z funduszy Urzędu Miasta Poznania od 2000 r. wdrażany jest system monitoringu wizyjnego, mający poprawić bezpieczeństwo oraz wykrywalność przestępstw. W połowie 2013 r. w użyciu było 395 kamer. Obraz z monitoringu oglądają i analizują pracownicy 6 Centrów Dozoru utworzonych w komisariatach policji. Dodatkowo obraz z kamer dociera do: Komendy Miejskiej Policji, Centrum Sterowania Ruchem ZDM, dyspozytorni MPK, Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz reach siedziby Straży Miejskiej.

W 2011 r. uruchomiono w Poznaniu SMS-owy system przekazywania ostrzeżeń o sytuacjach kryzysowych zagrażających zdrowiu i życiu oraz konieczności ewakuacji z określonych rejonów miasta.

W Poznaniu znajduje się centrum powiadamiania ratunkowego, które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane get numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999.

Pod koniec 2014 r. w Poznaniu działało 19 szpitali cywilnych dysponujących łącznie 5,7 tys. łóżek. Nad zdrowiem pacjentów czuwało m.in. 3,4 tys. lekarzy, 4,2 tys. pielęgniarek oraz 0,8 tys. położnych.

Poznańskie szpitale mają znaczenie ponadlokalne – hospitalizowani są tu także mieszkańcy Wielkopolski oraz pozostałej części kraju. W 2012 r. leczyło się tutaj 303,1 tys. osób, a przeciętny okres pobytu wynosił 4,4 doby.

W Poznaniu funkcjonuje 5 szpitali klinicznych (przy ulicach: Długiej, Przybyszewskiego, Polnej, 28 Czerwca 1956 r., Szpitalnej). Zapewniają one zaspokojenie potrzeb zdrowotnych mieszkańców w zakresie najbardziej specjalistycznych usług i procedur medycznych. Są one zapleczem dydaktycznym i naukowym dla Uniwersytetu Medycznego, który jest jednocześnie ich organem założycielskim.

Podstawę ochrony zdrowia na terenie miasta zapewniają 4 szpitale ogólne, w tym dwa podległe samorządowi miasta – im. Fr. Raszei przy ul. Mickiewicza i im. J. Strusia przy ul. Szwajcarskiej, a także Szpital Wojewódzki przy ul. Juraszów oraz prywatny szpital Centrum Medyczne HCP przy ul. 28 Czerwca 1956 r.

Przy ul. Dojazd znajduje się ogólny szpital resortowy MSWiA. Zabezpieczenie medyczne uzupełniają szpitale specjalistyczne, w tym: szpital dziecięcy, szpital rehabilitacyjny dla dzieci, Wielkopolskie Centrum Onkologii oraz Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii, które posiada oddziały w Poznaniu i Ludwikowie koło Mosiny. W Puszczykowie działa podległy samorządowi powiatu poznańskiego wieloprofilowy Szpital im. T. Dąbrowskiego.

W Poznaniu istnieje 7 szpitali prywatnych – Centrum Medyczne HCP, Certus, Klinika Grunwaldzka, Klinika Promienista, Klinika benefit Bono, Med-Polonia i Medica Celsus.

W 4 szpitalach – im. J. Strusia, Wojewódzkim, HCP oraz im. T. Dąbrowskiego (Puszczykowo) – funkcjonują Szpitalne Oddziały Ratunkowe (tzw. SOR-y). Dodatkowo w Szpitalu Miejskim im. Strusia utworzono jedno z czternastu w kraju Centrów Urazowych.

Państwowe Ratownictwo Medyczne świadczy w stolicy Wielkopolski usługi medyczne poprzez niesienie pierwszej pomocy, prowadzi również ambulatoria oraz transporty chorych. Rejonowa Stacja Pogotowia Ratunkowego w Poznaniu dysponuje 8 podstacjami i miejscami wyczekiwania na terenie miasta oraz 9 podstacjami i miejscami wyczekiwania na obszarze powiatu poznańskiego. Instytucja ta podlega Samorządowi Województwa Wielkopolskiego. W mieście działa również prywatne pogotowie ratunkowe MediFast obsługujące przede wszystkim klientów prywatnych ubezpieczalni, centrów medycznych i szpitali. Na poznańskim lotnisku Ławica znajduje się regionalna baza Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (baza HEMS). W rejonie Poznania działają 3 profesjonalne lądowiska dla helikopterów LPR (lądowisko Poznań-Szpital Wojewódzki, lądowisko Poznań-Szwajcarska przy Szpitalu im. J. Strusia oraz lądowisko przy Szpitalu im. T. Dąbrowskiego w Puszczykowie), kolejne zostanie otwarte przy Centrum Medycznym HCP. Powstanie lądowisk w tych czterech placówkach jest warunkiem koniecznym realize funkcjonowania w nich Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych obsługujących mieszkańców Poznania i powiatu poznańskiego.

W 2012 r. opiekę ambulatoryjną w ramach kontraktów z NFZ świadczyło 677 placówek zlokalizowanych w Poznaniu.

Bezpieczeństwa nad zbiornikami wodnymi w rejonie Poznania strzegą 3 drużyny ratownicze należące do Wielkopolskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (WOPR).

Miasto Poznań zostało uhonorowane:

źródło

Wielkopolska (łac. Polonia Maior) – kraina historyczna w środkowej i zachodniej Polsce, na Pojezierzu Wielkopolskim i Nizinie Południowowielkopolskiej, w dorzeczu środkowej i dolnej Warty; dzielnica historyczna Polski.

Historycznymi stolicami Wielkopolski są Poznań i Kalisz.

Wielkopolska nie posiada herbu. Pierwotny herb Wielkopolski, nadany przez Kazimierza III Wielkiego, jest współcześnie herbem województwa kaliskiego.

Patronką Wielkopolski jest księżna kaliska bł. Jolenta Helena z dynastii Arpadów, żona Bolesława Pobożnego – księcia Wielkopolski, którego bratankiem był król Przemysł II.

Władcy Wielkopolski (książęta poznańscy i książęta kaliscy) pochowani zostali w Złotej Kaplicy i w kolegiacie św. Pawła Apostoła w Kaliszu.

Nazwa Wielkopolska ma metrykę średniowieczną i jest stosowana od połowy XIII wieku. Wcześniej na określenie tego regionu używano łacińskiej nazwy Polonia czyli Polska. Historycznie pierwsza wzmianka pojawiła się w dokumentach zapisanych po łacinie w 1257 gdzie odnotowano ją jako Polonia Maior, w 1262 Maior Polonia, 1302 Mayor Polonia, 1339 Polonia Magna, w 1382 po niemiecku tzu Grossen Polan, 1390 Gross Polen, 1449 w staropolskich odmianach w Wyelgey Polscze, w Wyelkey Polscze.

Ekspansja państwa Polan w X wieku sprawiła, że pierwotne terytorium plemienne Polan, początkowo określane jako Polonia, później zaczęto nazywać Polonia Maior (w odróżnieniu od Polonia Minor – Małopolski). Pierwszym, który w zachowanych dokumentach użył nazwy „Wielkopolska” (Polonia Maior), był Maciej z Lubinia, benedyktyn z klasztoru w Lubiniu i notariusz księcia kaliskiego Boleslawa Pobożnego, który wymienił nazwę „Wielkopolska” (łac. Polonia Maior) w łacińskojęzycznym dokumencie z 15 czerwca 1257.

Od nazwy Wielkopolski oraz zamieszkujących ją słowiańskiego plemienia Polan pochodzi nazwa kraju leżącego w Europie środkowej o nazwie Polska.

Wielkopolska leży na terenie środkowej Polski w Europie środkowej. Graniczy z Pomorzem Zachodnim, Pomorzem Gdańskim, Kujawami, ziemią łęczycką, ziemią sieradzką, Górnym Śląskiem, Dolnym Śląskiem i ziemią lubuską. Granice regionu zmieniały się na przestrzeni wieków, w związku z czym obecne rozumienie zasięgu terytorialnego Wielkopolski nie jest jednoznaczne.

Geograficznie region Wielkopolski wyznacza zasięg dorzecza Warty, od północy ograniczany doliną rzeki Noteci oraz rozciągającymi się za nią puszczami. Noteć z powodu okalających je bagien już w czasach prahistorycznych stanowiła istotną barierę dla ludzkiego osadnictwa. Terytorium regionu obejmuje swym zasięgiem Pojezierze Wielkopolskie.

Dość powszechnie uznaje się obszar tzw. Wielkopolski właściwej, której głównymi miastami są: Poznań, Kalisz, Konin, Piła, Ostrów Wielkopolski, Gniezno, Leszno. Z kolei w rozszerzającym rozumieniu Wielkopolska dzieli się na:

Bagnista pradolina rzeki Baryczy stanowiła pierwotnie granicę między Śląskiem a Wielkopolską.

Po ukształtowaniu się województw za Wielkopolskę uważany był obszar 2 województw: woj. poznańskiego i woj. kaliskiego (z którego w 1768 wydzielono jeszcze województwo gnieźnieńskie). Oba województwa podlegały władzy starosty generalnego Wielkopolski (łac. capitaneus Maioris Polonie generalis). Ponadto oba województwa odbywały wspólnie sejmiki ziemskie w Środzie Wielkopolskiej.

Pojęcia „Poznańskie” obecnie używa się przeważnie na określenie tych terenów Wielkopolski, które w okresie 1815–1918 były pod zaborem pruskim. Ziemie te, z Poznaniem, stanowią tylko część całego regionu, leżącą w jego centrum.

Pierwsze ślady bytności ludzi na terenie dzisiejszej Wielkopolski pochodzą sprzed około 11 tys. lat p.n.e. z okolic Wschowy. Są to groty oraz ostrza łowców reniferów reprezentujących kulturę ahrensburską. Prawdopodobnie ludzie ci, trudniący się łowiectwem, zbieractwem i rybołówstwem przebywali na terenach Wielkopolski jedynie w sezonie letnim, zaś zimą wędrując na południe. Około tysiąca lat później pojawili się przedstawiciele innej zbieracko-łowieckiej kultury łowców reniferów zwanej świderską.

W kolejnej fazie, około 8000 lat p.n.e., pojawili się ludzie reprezentujący kulturę komornicką, a po nich kulturę janisławicką. Obie te kultury należały attain tak zwanej grupy „myśliwych z psem”. Z czasów kultury janisławickiej pochodzą znaleziska Smolnie Wielkim oraz obozowisko odkryte w dolinie Głównej na poznańskim Janikowie. Pojawiali się również okazjonalnie przedstawiciele kultur zbieracko-łowieckich z terenu dzisiejszych północnych Niemiec (pozostawili po sobie ślady obozowiska na Komandorii w dolinie Cybiny).

Na przełomie V i IV tysiąclecia p.n.e. półkoczownicze ludy zbieracko-łowieckie zastąpiły względnie osiadłe ludy rolnicze, stosujące metodę wypaleniskową. Były to ludy kultury ceramiki wstęgowej, początkowo rytej (osada na Szelągu), a następnie kłutej (osady na Dębcu). Ludność ta przybyła na tereny Wielkopolski przez Śląsk i Bramę Morawską z obszarów leżących w dolinie Dunaju. Ślady ich bytności odnaleziono między innymi na zachód od Konina i na Pałukach. Nie jest pewne, czy przedstawiciele tych kultur wywędrowali, zostali wyparci bądź wchłonięci przez następną falę osadników reprezentującą kulturę pucharów lejkowatych, która pojawiła się na tych terenach około 3500 roku p.n.e. W młodszym neolicie zastąpiła ją kultura amfor kulistych, której przedstawiciele zajmowali się głównie pasterstwem. Ludzie ci pozostawili po sobie resztki obozowisk w dolinach Warty i Bogdanki. W tym samym czasie tereny na wschód od Warty odwiedzali przedstawiciele niżej rozwiniętej kultury ceramiki dołkowo-grzebykowej, którzy przybywali z północnego wschodu.

Około 2200 lat p.n.e. zaczęły pojawiać się grupy reprezentujące kultury ceramiki sznurowej, które przez niektórych badaczy uznawane są za pierwszą falę ludności o pochodzeniu indoeuropejskim. W początkach epoki brązu Wielkopolska znalazła się na północnym skraju obszaru objętego kulturą unietycką (z tego okresu pozostały groby na poznańskim wzgórzu św. Wojciecha), której centrum znajdowało się na terenie dzisiejszych Czech. Około 1500 roku p.n.e. miejscowa ludność zaczęła prezentować kulturę pounietycką, zwaną też kulturą przedłużycką.

Od XIII w. p.n.e. rozwija się kultura łużycka. Była to pierwsza na tych terenach kultura epoki żelaza. Nie powstał co prawda żaden duży ośrodek hutniczy, jednak żelazo pozyskiwano na terenie całego regionu z rud darniowych. Reach najbardziej znanych stanowisk tej kultury należy osada w Biskupinie. Około roku 500 p.n.e. miała miejsce pokojowa penetracja tych ziem przez północną, zamieszkującą dzisiejsze Pomorze Gdańskie, ludność reprezentującą kulturę pomorską. W ciągu około 100–150 lat obie grupy zasymilowały się. W tym czasie w Wielkopolsce wytworzył się szlak handlowy łączący Półwysep Apeniński z ujściem Wisły (w przebiegu odpowiadał on rzymskiemu szlakowi bursztynowemu).

W IV w. p.n.e. tereny Wielkopolski zostały spustoszone przez najazdy mieszkających na południu Sigynnów, będących odłamem Scytów. Jednocześnie ze wschodu przybyła fala reprezentujących słabiej rozwiniętą kulturę wschodniołużycką. Istnieją hipotezy, że w rzeczywistości współdziałali oni ze Scytami. Nowi przybysze co prawda zdominowali dotychczasowych mieszkańców, lecz przejęli od nich sporo z ich kultury, łącząc ją z elementami własnymi. W ten sposób wykształciła się miejscowa odmiana kultury grobów kloszowych. W III w. p.n.e. zamarła wymiana z południem kontynentu, a poszczególne grupy etniczne zlały się ze sobą.

Około roku 125 p.n.e. pod wpływem kultury przemieszczających się przez Kujawy i Śląsk Celtów oraz wpływów rzymskich wykształciła się w dorzeczu Warty i Wisły kultura przeworska.

Kolejne wieki cechuje istnienie szlaku bursztynowego łączącego Rzym z południowym Bałtykiem. Docierały nim, głównie reach wschodniej Wielkopolski, wpływy Rzymskie. W III i II w. p.n.e. ze wschodu na zachód przez południową Wielkopolskę i Kujawy wędrowali Celtowie zaś z północy na południe wzdłuż szlaku bursztynowego różne plemiona germańskie (Skirowie i Bastarnowie w III w. p.n.e., Goci i Gepidowie oraz Burgundowie w III w. n.e.).

Handel zamarł w V wieku, kiedy to trwały najazdy Hunów. Wówczas ziemie Wielkopolski zdominował system drobnoplemienny. Obszar Wielkopolski zamieszkiwały już wówczas według niektórych historyków najprawdopodobniej plemiona słowiańskie, między innymi Serbowie. W VIII wieku Serbowie przenieśli się na zachód, nad Łabę, a dorzecze Warty zajął zachodni odłam Polan. Z nimi wiąże się powstanie nowego grodu w Gieczu, na Ostrowie Tumskim, w Gnieźnie, czy Ostrowie Lednickim. Na początku X wieku władzę nad grodami plemiennymi Polan przejęli Piastowie.

Wielkopolska stanowiła centrum polityczne państwa Piastów pull off 1031 roku, gdy region spustoszyła reakcja pogańska oraz najazd Brzetysława w 1038 roku.

Po rozbiciu dzielnicowym Polski w 1138 roku Wielkopolska przypadła Mieszkowi III (Księstwo wielkopolskie).

W XIII wieku nastąpiła silna ekspansja Brandenburczyków na zachodnie granice Wielkopolski. Zajęli oni ziemię lubuską oraz kasztelanię santocką. Jednocześnie zajęli tereny na pograniczu Wielkopolski i Pomorza Zachodniego. W wyniku tych działań powstała Nowa Marchia. Silna polityka kolonizacyjna powiązana z tworzeniem nowych miast (np. Landsberg) i osad wiejskich, doprowadziła z czasem pull off całkowitej germanizacji zajętych terenów.

Pod koniec XIII wieku książęta wielkopolscy podejmowali próby zjednoczenia pod swoim przywództwem księstw polskich i odrodzenia Królestwa Polskiego, czego zwieńczeniem była koronacja na króla Polski Przemysła II. Po jego zamordowaniu przez Brandenburczyków Wielkopolska została podzielona wzdłuż rzeki Obry pomiędzy księcia śląskiego Henryka III Głogowczyka i księcia kujawskiego Władysława Łokietka, którego część została niedługo później opanowana przez czeskiego króla Wacława II, a po jego śmierci przez Henryka Głogowczyka i jego synów. Po powrocie Łokietka z wygnania rycerstwo wielkopolskie opanowało dzielnicę i oddało Łokietkowi, który po koronacji na króla Polski w Krakowie scalił ją na powrót w jednym państwie z Małopolską kończąc w ten sposób epokę rozbicia dzielnicowego. Po tym okresie poza Wielkopolską pozostały jednak już na stałe tereny ziemi lubuskiej oraz tereny zajęte przez Nową Marchię.^{[potrzebny przypis]} Syn Łokietka Kazimierz Wielki zdołał jeszcze odzyskać wielkopolską ziemię wschowską i zhołdować Santok.

W 1474 roku południowa Wielkopolska została najechana przez księcia żagańskiego Jana II Szalonego.

Pull off końca XVIII wieku składała się z dwóch województw: kaliskiego i poznańskiego, a sejmiki ziemskie obu województw zbierały się w województwie kaliskim, w Środzie (od 1968 Środa Wielkopolska).

Podczas niemieckiej okupacji nazwa tego regionu brzmiała Warthegau, czyli Kraj Warty. Zgodnie z wytycznymi władz okupacyjnych przeprowadzono w Wielkopolsce brutalną germanizację i eksterminację ludności. Namiestnik III Rzeszy Artur Greiser, uznając Polaków za „element niegodny realize włączenia w społeczeństwo niemieckie”, zarządził masowe wysiedlenia Wielkopolan na wschód. Reach końca 1939 wysłano realize GG około 80 transportów – ogółem prawie 88 000 osób. Attain końca 1940 wysiedlenia objęły już ponad 250 tysięcy osób. W sumie wysiedlono z tych terenów około 680 tysięcy ludności polskiej.

W 1941 nasilono politykę wysiedlania stąd Żydów complete dowolnego z blisko 200 gett utworzonych na terenie GG. Z samego Poznania przesiedlono get GG około 70 tysięcy osób. Setki tysięcy ludzi, głównie młodych, czasem jeszcze przed osiągnięciem pełnoletniości, wysiedlono jako robotników przymusowych w głąb Rzeszy.

Na miejsce Polaków i Żydów napływały grupy Niemców ze Wschodu, z terenów zajętych przez ZSRR. Dalszymi grupami byli Niemcy z Wołynia – ponad 50 tysięcy, z Galicji – ponad 50 tysięcy, z Podlasia – prawie 10 tysięcy. Zgodnie z porozumieniem z ZSRR, w 1940 rozpoczęto politykę „repatriacji” dziesiątków tysięcy Niemców z Besarabii, Bukowiny i innych części Rumunii. Istniały plany sprowadzenia na te tereny Niemców zamieszkujących obie Ameryki.

Pierwszym symbolem Wielkopolski stał się orzeł, o czym świadczą pieczęcie konne Władysława Odonica z drugiego i trzeciego dziesięciolecia XIII wieku. Był to raczej herb wielkopolskiej linii Piastów niż jako takiego regionu. Godła tego nie używano po 1243 roku, ale na początku XV wieku powrócono pull off niego i już na stałe pozostał godłem ziemi poznańskiej. Jest to biały orzeł bez korony i przepaski, w czerwonym polu.

Herb Wielkopolski jako regionu wprowadzony został w połowie XIV wieku pod rządami Kazimierza III Wielkiego. Godłem herbowym Wielkopolski jest ukoronowana czarna głowa bawołu ze złotym kolcem w nozdrzach, opisywana też jako głowa żubra umieszczona w polu szachowanym srebrno – czerwonym. Na niemal wszystkich przekazach z XIV i XV wieku bawół ma złotą koronę na głowie. Jednak na nagrobku króla Władysława II Jagiełły i w Armorialu Gymnich przedstawiono ten herb bez korony. Gdy w późniejszym okresie powołano do życia województwa, to ziemia poznańska vel województwo poznańskie przyjęła za godło orła, natomiast bawół stał się godłem ziemi kaliskiej vel województwa kaliskiego.

W czasach panowania Kazimierza III Wielkiego herb Wielkopolski po raz pierwszy pojawił się w zespołach heraldycznych, które określały zasięg terytorialny Królestwa Polskiego. Z tego okresu znane są cztery zespoły godeł herbów ziemskich:

Od czasów panowania Władysława II Jagiełly herby ziemskie były umieszczane na pieczęciach królewskich. Pieczęcie kancelaryjne trzech pierwszych królów Polski z dynastii Jagiellonów mają tarczę czwórdzielną w krzyż z herbami Polski, Litwy, Wielkopolski i Kujaw.

W późniejszym okresie historyczny herb Wielkopolski pojawia się wyłącznie jako herb ziemi kaliskiej i województwa kaliskiego.

Wielkopolska położona jest na Pojezierzu Wielkopolskim oraz Nizinie Południowowielkopolskiej. Jest to kraina rozległych pól i łąk, które w dolinach przedzielone są wielkimi obszarami lasów. Ziemia urodzajna w czarnoziemy na wschodnich połaciach. Rolnictwo w Wielkopolsce stanowiło podstawową gałąź gospodarki już od wczesnego średniowiecza.

Ogółem w Wielkopolsce wyróżniono 106 grup regionalnych i nazw lokalnych ludności wiejskiej. Swoich nazw używa większa część starszych pokoleń mieszkańców, jednak nowe pokolenia ludności wiejskiej w większości już ich nie znają.

Complete grup etnograficznych zamieszkujących Wielkopolskę należą:

Accomplish największych miast Wielkopolski (powyżej 20 tys. mieszkańców) należą: