Ubezpieczenie AC Legnica 

Legnica (do 1946 roku: Lignica, niem. Liegnitz, cz. Lehnice) – miasto na prawach powiatu w Polsce, w środkowej części województwa dolnośląskiego, w większości na Równinie Legnickiej, położone nad rzekami: Kaczawą (lewy dopływ Odry) i wpadającą do niej Czarną Wodą. Stanowi najdalej wysunięty na południe i największy ośrodek miejski Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.

Legnica uzyskała lokację miejską przed 1252 rokiem. W latach 1809–1945 Legnica była stolicą rejencji legnickiej w pruskiej prowincji Śląsk. Od 1 czerwca 1975 r. do 31 grudnia 1998 miasto było stolicą województwa legnickiego. Od 1992 r. stolica diecezji legnickiej Kościoła rzymskokatolickiego. Od 1999 roku siedziba władz ziemskiego powiatu legnickiego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r., Legnica liczyła 93 040 mieszkańców i była 3. co do wielkości (po Wrocławiu i Wałbrzychu) miastem w województwie. Według danych z 2023 r. Legnica ma obszar 56,29 km² (78. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 1652,9 osób/1 km² (9. miejsce w województwie).

Legnica stanowi ośrodek LGOM, znajdują się w niej zakłady należące accomplish KGHM Polska Miedź, Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna oraz Legnicki Park Technologiczny.

Legnica jest członkiem Związku Miast Polskich.

Pod względem podziału Polski na jednostki fizycznogeograficzne i geomorfologiczne Legnica położona jest w obrębie Niziny Śląsko-Łużyckiej.

Według szczegółowego podziału na mezoregiony i mikroregiony, 85% powierzchni miasta znajduje się na Równinie Legnickiej. 13,5% południowo-zachodniej części miasta leży na Wysoczyźnie Chojnowskiej, a 1,5% na Wysoczyźnie Lubińskiej.

Klimat Legnicy zaliczany jest attain najcieplejszych w kraju – ze średnią roczną temperaturą ponad +8,5 °C i średnią roczną sumą opadów 515 mm. Cieplejszy klimat i dłuższy okres wegetacyjny, który trwa przez ok. 225 dni w roku i należy reach najdłuższych w kraju, co ma korzystny wpływ na środowisko – przez to okres zielony trwa w Legnicy dłużej niż w innych regionach kraju.

Przez Legnicę przepływają 3 rzeki: Kaczawa, Czarna Woda i Wierzbiak oraz trzy mniejsze, biorące swoje źródła nieopodal granic miasta potoki: Kopanina, Pawłówka i Lubiatówka.

W obrębie Legnicy znajduje się kilka zbiorników wodnych, pełniących funkcje retencyjne (sztuczny zalew na Czarnej Wodzie – Kąpielisko Północne – w północnej części miasta, zbiornik wodny na Pawłówce Huty Miedzi „Legnica” na terenach dawnej wsi Białka), bądź będące ostoją dzikich ptaków, płazów oraz roślinności wodnej (glinianki w Lasku Złotoryjskim, w rejonie Pawic, rozlewisko Pawłówki w pobliżu linii kolejowej w kierunku Zgorzelca). Na terenach pomiędzy obwodnicą zachodnią miasta, Czarną Wodą, a Kąpieliskiem Północnym rozciągają się bagniste tereny zalewowe.

Zorganizowane tereny zielone zajmują 610 ha, co stanowi ok. 11% całkowitej powierzchni miasta. 50 ha to założony około 1840 r. Park Miejski (stara część – 35 ha), kolejne 50 ha – Lasek Złotoryjski (część parkowa), 45 ha to XIX-wieczny cmentarz komunalny, a ok. 16,3 ha – kompleks Parku Gdańskiego z Kąpieliskiem Północnym. 179 ha zajmują ogrody działkowe, a pozostałą – część zieleń osiedlowa, skwery itp.

Dwukrotnie większą powierzchnię od zieleni zorganizowanej zajmują lasy znajdujące się w granicach Legnicy, tj. las ochronny huty (przedłużenie Lasku Złotoryjskiego) oraz Las Pawicki.

Nazwa miejscowości wywodzi się prawdopodobnie od staropolskiej nazwy Łęg oznaczającej łąkę łęgową, czyli miejsca okresowo wilgotnego i podmokłego, obszaru zalewowego lub rozlewiska. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia dwie nazwy miejscowości zanotowane w dokumencie z 1146 roku Legnicz oraz L’gniza podając ich znaczenie „Sumpfplatz”, czyli „Bagniste miejsce”

W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym księcia Bolesława Rogatki z 1242 roku miasto wymienione jest pod nazwą Legnic we fragmencie dotyczącym kasztelana legnickiego Lasoty – Lassota, castellano in Legnic. W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym wydanym we Wrocławiu w 1290 roku, który sygnował książę śląski Henryk V Brzuchaty miejscowość wymieniona jest w staropolskiej wersji Legnicz. W kolejnym dokumencie tego księcia wydanym w Legnicy w 1293 roku miasto wymienione jest dwukrotnie jako Lignicz. Nazwę miejscowości w formie „Legnica” oraz Legnicz wymienia spisany ok. 1300 roku średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej Jadwigi Vita Sanctae Hedwigis.

W roku 1268 słynny naukowiec Witelo napisał po łacinie w swoim dziele naukowym Perspektywy „Lignitz castrum Poloniae” („Legnica gród Polski”). W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest jako Legnice oraz Legnitz. Księga wymienia również wsie, które w procesach urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto stając się jego częściami lub dzielnicami: Przybków jako Pribzlowitz. W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Legnicz. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Lignicium.

W 1750 roku polska nazwa „Lignica” wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska. Nazwę Lignica w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.

W 1896 roku nazwy Legnica oraz Liegnitz wspomniane są przez śląskiego pisarza Konstantego Damrota. Wymienia upon również starsze nazwy z łacińskich dokumentów Legnicz, Legnich i Ligentze. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku notuje nazwę miasta pod polską nazwą Lignica oraz niemiecką Liegnitz. Obecną nazwę oficjalnie nadano 7 maja 1946.

W czasach rzymskich na terenie obecnego miasta według wskazań starożytnych istniała miejscowość znana jako Lugidunum – analizy uznają ją za ważny ośrodek dla starożytnej konfedarcji Lugiów. Jej umiejscowienie zostało odwzorowane na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142–147 naszej ery. O tym, że miejscowość ta jest dzisiejszą Legnicą, informuje skorowidz nazw historycznych Orbis Latinus^{[potrzebny przypis]} oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska. Inne źródła jednak są podstawą hipotez identyfikujących Lugidunum jako Głogów

Pierwsze udokumentowane ślady osadnictwa Słowian na terenie Legnicy pochodzą z VIII w. Legnica była umocnieniem obronnym/ grodem plemienia Trzebowian.

W połowie X wieku daleko na północ, nad Wartą, tam gdzie Giecz i Poznań i gród Grzybowo, pojawiła się ekspansywna siła militarna prowadzona ręką rodu Piastów, w II poł. X wieku na czele rodu i podporządkowanych mu zbrojnych (Drużyna książęca) stanął Mieszko I. Po włączeniu przez jego ojca lub przez samego Mieszka realize tworzącego się wówczas Civitas Schinesghe/Państwa Gnieźnieńskiego ziem wzdłuż górnej Warty, teraz zadecydował on powiększyć swoje władztwo na przeciwległym kierunku zachodnim. Udało się mu włączyć Ziemię lubuską, a także podbić uznawany za zamożny lud tzw. Obrzan znad rzeki Obry. Wybitnie wzmocnione wchłoniętym potencjałem Obrzan państwo Mieszka stanęło na granicy z ich południowo-wschodnim sąsiadem – plemieniem Trzebowian.

Przeprowadzone w Legnicy fachowe badania dendrochronologiczne dowodzą, że około 985 roku zbudowano tutaj nowy gród w formie tzw. „grodu piastowskiego” (jednocześnie wraz z budową grodów we Wrocławiu i Opolu). Odkrycie to jest materialnym dowodem, że Mieszko I odniósł sukces w swoich wysiłkach podporządkowania sobie nadkaczawskich terenów i włączył je complete Państwa Gnieźnieńskiego.

Po wypędzeniu przez młodszych braci legalnego śląskiego władcy, a jednocześnie seniora Polski Władysława II, następcą po nim na Śląsku stał się Bolesław IV Kędzierzawy, w którego to dokumencie pisanym nazwa grodu pojawia się po raz pierwszy pod datą 1149r. Bolesław, prawdopodobnie z racji ułatwiającego odpieranie nieprzyjaciół umiejscowienia tutejszych fortyfikacji, pośród bagien i rozlewisk Czarnej i Kaczawy, a jednocześnie bliskości centrów politycznych Księstwa Czech, jak i posiadłości swojego miśnieńskiego sojusznika markgrafa Konrada obrał Legnicę na miejsce, w którym często rezydował.
Obecność najważniejszego księcia – seniora Polski wpływała pozytywnie na rodzącą się oto osadę i w XII w. odnotowujemy, że Legnica pojawia się w dokumentach pod określeniem Forum, czyli miejsce w którym odbywa się handel. Rodzący się organizm protomiejski sytuowany był w okolicy dzisiejszego kościoła Najświętszej Marii Panny. Od tamtego czasu poprzez okres panowania Bolesława Wysokiego i jego syna Henryka Brodatego osada a szczególnie strategicznie umiejscowiony gród jedynie zyskiwały na znaczeniu, do tego stopnia, że podjęto decyzję o zastąpieniu starych ziemno-drewnianych umocnień rozwiązaniem nowocześniejszym.
Na miejscu drewnianego grodu wspominanego też za czasów Bolesława Kędzierzawego, w końcu XII wieku wzniesiono zamek, który był pierwszą murowaną warownią na ziemiach polskich. W tym czasie zamek był otoczony fosą, a okazały pałac (palatium) nowymi wałami drewniano-ziemnymi. Wzgórze zamkowe podzielone było na dwie części: główną, w której znajdowała się rezydencja książęca wraz z kaplicą i wieżą św. Piotra, oraz drugą o charakterze gospodarczo-administracyjnym, w którym zapewne umiejscowiono dom kasztelana, budynki gospodarcze oraz strzegącą bramy wjazdowej wieżę, nazwaną potem wieżą św. Jadwigi.
Dla Bolesława I Wysokiego i jego syna Henryka pałac na zamku w Legnicy był główną rezydencją, obaj książęta spędzali w zamku dużo czasu, rozporządzając stąd całością swego władztwa. Po sukcesach na Rusi Mongołowie na następny cel swego najazdu wybrali Polskę. Po przejściu prawie całej Polski stanęli oni pod Legnicą w kwietniu 1241 r. Nieopodal, obok obecnej miejscowości Legnickie Pole rozegrała się słynna bitwa z Mongołami (bitwa pod Legnicą). Dobrze zabezpieczony i ufortyfikowany Zamek Piastowski w Legnicy, skutecznie wytrzymał oblęzenie. Podczas tych wydarzeń funkcję lokalnego dowódcy i naczelnika, czyli inaczej kasztelana pełnił, według spisanego po łacinie w 1242 roku średniowiecznego dokumentu, Lassota – castellano in Legnic.

W roku 1248 książę Bolesław II Rogatka ustanowił Legnicę stolicą księstwa legnickiego, które istniało także w formie legnicko-brzeskiej attain roku 1675.
Nawet przed 1248 rokiem Legnica nierzadko pełniła funkcje rezydencjalne dla Książąt Śląskich. Wtedy też rozpoczęto konstruowanie ceglanego -nowoczesnego jak na tamtą epokę zamku legnickiego

Około 1250 osada uzyskała tzw. średzkie prawa miejskie, wzmianki historyczne podają, że wójtem, czyli główną osobą w ówczesnym mieście był Radwan. W 1264 miejskie prawa zostały przeniesione na rozwiązania zaczerpnięte z Magdeburga nad Łabą
Za sprawą nieudanej ekspansjonistycznej polityki Bolesława III Rozrzutnego, w 1329 r. miasto stało się stolicą luksemburskiego lenna (oznaczało to stanie się częścią Rzeszy Niemieckiej).

Na początku wieku XV trwała przebudowa zamku legnickiego.

Dzięki usytuowaniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Niemiec, poprzez Wrocław i Kraków attain Kijowa oraz z Wielkopolski na południe nastąpił rozwój handlu i rzemiosła. W okresie średniowiecza miasto czerpało też zyski z wydobycia złota w kopalni w Mikołajowicach. W lipcu 1454 r. miał miejsce bunt pospólstwa, który zapobiegł oddaniu Legnicy pod bezpośrednie władanie królów czeskich. W 1675 r. zmarł ostatni książę piastowski Jerzy Wilhelm, co sprawiło, że miasto dostało się pod bezpośrednie panowanie Habsburgów.

Po zdobyciu Śląska przez Królestwo Prus miasto, wraz z całym regionem stało się od 1740 r. częścią państwa pruskiego, a odrębność administracyjna księstwa uległa ostatecznej likwidacji. W okresie tym miasto stało się garnizonem, m.in. 7 Pułku Grenadierów im. Króla Wilhelma I.

W dniach 8–11 maja 1945 roku miasto zostało celowo podpalone przez czerwonoarmistów. Na mocy postanowień konferencji poczdamskiej Legnica znalazła się w granicach Polski. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono accomplish Niemiec. Dzięki dobrze zachowanym poniemieckim obiektom wojskowym w mieście ulokowano garnizony: Wojska Polskiego (istniejący w latach 1945-2007) oraz zajmujące znaczny obszar miasta dowództwo i koszary Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej (stacjonującej w mieście w latach 1945-1993).

W latach 60. i 70. XX wieku wyburzono pozostałości poniemieckich kamienic w rynku oraz w pobliżu zamku i wybudowano tam bloki mieszkalne, niszcząc zabytkowy układ urbanistyczny. Przy budowie hotelu Cuprum zburzono fragmenty średniowiecznych murów obronnych.

Funkcję przemysłową ożywiło powstanie w latach 50. XX wieku pierwszej w Polsce Huty Miedzi oraz odkrycie pod Lubinem nowych rud i utworzenie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.

Dziś w miejscu średniowiecznego miasta rozbudowywanego od początków istnienia Księstwa Legnickiego stoi zabudowa śródmieścia o estetyce charakterystycznej dla urbanistyki krajów bloku wschodniego.

Dalszy rozwój przyniosła miastu decyzja o zlokalizowaniu w nim od 1975 roku stolicy województwa.

W latach 1945–1984 i od 1990 – do czasu wycofania wojsk tj. do 17 września 1993 roku w Legnicy ulokowany był Sztab Główny Grupy Północ Armii Radzieckiej zajmujący ok. 1/3 miasta. W okresie 1984 – 1991 w Legnicy znajdowało się Naczelne Dowództwo Wojsk Kierunku Zachodniego.

Od początku lat 90. nastąpił rozwój szkolnictwa wyższego – do istniejącej od lat 60. filii Politechniki Wrocławskiej dołączyły Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa oraz uczelnie prywatne. Lata 90. XX w. przyniosły dwa ważne wydarzenia dla Kościoła rzymskokatolickiego – utworzenie diecezji legnickiej w 1992 roku oraz wizytę Jana Pawła II w 1997 roku.

Dalszy rozwój to powstanie w 1997 roku Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Ulokowało się w niej ponad 30 dużych zakładów, dając pracę 5000 osób.

Teren ścisłego centrum miasta, trawiony na przestrzeni wieków przez pożary, w latach 60. 70. XX w. został poddany częściowej zabudowie wielkopłytowej i obecnie nie jest architektonicznie jednolity.

Bardziej jednolite są dzielnice przylegające do średniowiecznego centrum – w południowej, Tarninowie dominuje zabudowa eklektyczna z elementami modernizmu i secesji. W południowej części dzielnicy dominuje zabudowa kamieniczna.

Zachodnia dzielnica Fabryczna składa się z XIX-wiecznych fabryk i kamienic robotniczych, podobnie jak położona po wschodniej części dzielnica Kartuzy, oraz częściowo na północy i południowym wschodzie występuje zabudowa kamieniczna. Również dzielnica Ochota (na południowy wschód; od Parku Miejskiego reach dzielnicy Tarninów) zabudowana jest kamienicami z początku XX w.

Osiedla domów jednorodzinnych – dzielnica Piekary Wielkie z elementami zabudowy szeregowej: Stare Piekary (północny wschód) oraz w rejonie dzielnicy Przedmieście Głogowskie (północ) oraz część Osiedle Sienkiewicza (południe), Przybków (południe), Osiedle Nowe (południe), i część osiedla Osiedle Białe Sady (południowy wschód) z lat 20. XX w. stanowią typową realizację zabudowy koncepcji miasta-ogrodu. Domy jednorodzinne budowane w czasach teraźniejszych (w XIX w.) reprezentują: Osiedle Amerykańskie (zachód), osiedle Sienkiewicza (południe), osiedle w Alejach (południowy wschód) oraz domy budowane (w drugiej połowie XIX w.) reprezentują: Osiedle Białe Sady (południowy zachód) i północna część dzielnicy Bielany oraz północna część Osiedla Sienkiewicza – stanowią pozostałość idei budowy osiedli tanich – domków jednorodzinnych.

Bloki wielorodzinne w rejonie ul. Działkowej, Chojnowskiej i Marynarskiej, Asnyka i Złotoryjskiej (Osiedle Asnyka), ul.Gliwickiej (Czarny Dwór) i al. Rzeczypospolitej (Bielany) stanowią przykład zabudowy modernistycznej.

Budownictwo wielkopłytowe w technologii Fadom reprezentują osiedla wschodnie z przełomu lat 70. i 80. XX w. – Osiedle Kopernika z przełomu lat 80. i 90. XX w. – Osiedle Piekary oraz zachodnie – część osiedla Asnyka, Zosinek oraz Piątnica czy okolice ulicy Drzymały.

Zabudowa w okolicach ulicy Myrka, Myśliwca, Słubickiej, Poznańskiej, Chocianowskiej czy w Lasku Złotoryjskim, to dawne kompleksy koszarowe wojsk Wehrmachtu, a następnie Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej adaptowane na współczesne mieszkania. Są wśród nich również pojedyncze budynki z wielkiej płyty, budowane przez polskie firmy w zamian za wymianę na dotychczas zajęte obiekty w centrum (zachodnia część os. Zosinek wzniesiona w technologii „Wrocławskiej Wielkiej Płyty”, budynki przy ul. Bydgoskiej, Chojnowskiej oraz ul. Marcinkowskiego czy Wybickiego i Kościuszki na Tarninowie), jak i montowane z elementów przywiezionych z ZSRR (budynki typu „Leningrad”).

Na 105 750 mieszkańców w 2005, większość – 55 613 osób – stanowiły kobiety (111 kobiet na 100 mężczyzn). Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym wyniosła 19 751 osób, w wieku produkcyjnym – 70 474 osoby, w wieku poprodukcyjnym – 15 125 osób.

Najwyższą populację Legnicy odnotowano w 1998 – 109 335 osób. Obecnie odnotowuje się spadek liczby ludności miasta, który jest charakterystyczny dla większości polskich miast, głównym powodem spadku ludności w mieście jest osiedlanie się na podmiejskich miejscowościach osób zamieszkujących poprzednio w Legnicy. W podlegnickich Kunicach i Ziemnicach, które bezpośrednio graniczą z miastem, od lat 90. rozbudowują się osiedla domków jednorodzinnych, m.in. ze względu na atrakcyjne położenie, nad jeziorami rekreacyjnymi.

Poniższy wykres obrazuje zmianę liczbę ludności miasta w latach 1939–2023:

Piramida wieku mieszkańców Legnicy w 2014 roku.

W 2007 r. w mieście działało 31 fundacji i 168 stowarzyszeń.

Na koniec czerwca 2022 wskaźnik bezrobocia w Legnicy wynosił 5,2%.

Pomimo że w samym mieście nie działa żadna kopalnia, z uwagi na położenie w LGOM i lokalizację w Zagłębiu Miedziowym, jednym z największych pracodawców w mieście są zakłady przemysłu miedziowego. Są to m.in. Huta Miedzi Legnica, Fabryka Przewodów Nawojowych „Patelec Elpena”, Pol-Miedź Trans oraz połączone z polkowickim „Zanamem” zakłady „Zanam-Legmet”.

W mieście działa Instytut Metali Nieżelaznych, składający się z 3 zakładów przy hucie miedzi: Doświadczalnych Hutnictwa Miedzi, Doświadczalny Chemii i Zakład Materiałów Ściernych.

Duże znaczenie w strukturze zatrudnienia w mieście i regionie ma Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, najwięcej pracowników (1300) zatrudnia w niej firma Winkelmann – producent podgrzewaczy wody oraz elementów dla branży sanitarnej i motoryzacyjnej.
W strefie występuje przemysł motoryzacyjny, meblowy, spożywczy, maszynowy, chemiczny i metalowy.

Zakłady w legnickiej podstrefie:

Znaczenie dla Legnicy i makroregionu legnickiego ma miejska ciepłownia; Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Legnicy S.A. – powstałe w 1976 roku, dostarcza ciepło i energię do Legnicy i Lubina oraz okolicznych miast.

Inne zakłady:

W 2006 r. grunty rolne położone w granicach miasta zajmowały 2244 ha, co stanowiło ok. 40% ogólnej powierzchni Legnicy. Wszystkie wchodziły w skład gospodarstw indywidualnych, a z ich prowadzenia utrzymywało się 107 osób.

Targowiska miejskie działają w Legnicy w trzech miejscach:

Po przekształceniach struktury legnickiego handlu detalicznego, do jakich doszło w 1. połowie lat 90. (wiązały się głównie z wysprzedażą całego majątku Legnickiej Spółdzielni Spożywców „Społem” i punktów sprzedaży upadłych Zakładów Mięsnych) większość mniejszych sklepów weszła w skład ogólnopolskich (takich jak np. ABC, Lewiatan, Żabka bądź lokalnych sieci handlowych). Podobnie stało się ze wszystkimi dawnymi supersamami, w których ulokowały się sieci Biedronka, Intermarché, Mercus (sieć handlowa KGHM) i Tesco (pod marką Savia). Nowe obiekty średniopowierzchniowe postawiły Biedronka (12), Lidl (4), Netto (2), Delikatesy Centrum (2), Aldi (1), Polomarket (1).

Pierwszy hipermarket powstał w mieście w 1997 r. Obecnie działają Auchan, Carrefour, Kaufland, bi1. Do marketów specjalistycznych należy zaliczyć Castoramę, Media Markt, Leroy Merlin, Media Expert, Neonet, Jysk, Empik, Komfort, RTV Euro AGD, Decathlon oraz Mercus (sieć handlowa KGHM). W mieście istnieją również trzy galerie handlowe – Galeria Piastów (centrum handlowo-rozrywkowe), Galeria Gwarna, Galeria Gwiezdna (Mercus) oraz posiadające charakter galerii Centrum Handlowe Ferio i Centrum Handlowe stop Shop.

Obwodnica zachodnia – długość trasy wyniosła 15 km. Obwodnica budowana była etapami od początku lat 90., ukończona została w 2005 roku. Jej celem było wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza miasto z drogi krajowej nr 3.

Obwodnica południowo-wschodnia – budowa trasy rozpoczęła się w 2009 roku. Środki miasto pozyskało z funduszy Unii Europejskiej – długość obwodnicy wyniesie 7 km. Celem trasy jest odciążenie miasta od ruchu tranzytowego z drogi nr 94.

Zbiorcza Droga Południowa – długość trasy wyniesie 5 km, będzie stanowić tzw. trasę śródmiejską. Część kosztów inwestycji zostanie pokrytych ze środków pozyskanych. Inwestycja rozpoczęła się w 2011 roku.

Rewitalizacja Starego Miasta w Legnicy – to m.in. przebudowa nawierzchni rynku, przyległych placów, renowacja zabudowy.

Rewitalizacja dzielnicy Kartuzy – inwestycja obejmuje m.in. przebudowę ulic i remonty kamienic.

Inwestycje KGHM Polska Miedź w mieście, to m.in. utworzenie w 2007 roku Legnickiego Parku Technologicznego.
Głównymi zadaniami parku będą inwestycje dla resolved związanych z ochroną środowiska, górnictwem, metalurgią i energią odnawialną.

Operatorem systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej dla Legnicy jest Tauron Polska Energia. Gaz rozprowadza w mieście Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo poprzez 181 km sieci. Obsługą sieci wodociągowej (177 km) i kanalizacyjnej (184 km) zajmuje się należące pull off gminy Legnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Zaopatrzenie w ciepło realizuje Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (WPEC) poprzez liczącą 122 km sieć rozdzielczą oraz włączone w system dwie ciepłownie (centralną i awaryjną).

Sieci telekomunikacyjne na terenie miasta posiada dwóch operatorów telefonii stacjonarnej: Orange Polska oraz Netia, którzy są zobowiązani do udostępniania infrastruktury również innym podmiotom. Operatorzy telefonii komórkowej pokrywają zasięgiem całe miasto. W mieście działa kilku dostawców bezprzewodowego Internetu, obejmujących zasięgiem praktycznie cały obszar miasta.

Największym obiektem służby zdrowia w mieście jest Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza, dysponujący 25 oddziałami, przychodniami specjalistycznymi, zakładami i ambulatorium.

Legnickie pogotowie ratunkowe obejmuje zasięgiem miasto i powiaty: ziemski legnicki, złotoryjski, jaworski, lubiński, polkowicki i głogowski. Dodatkowo ratownicy medyczni legnickiego pogotowia odnoszą liczne sukcesy na arenie ogólnopolskiej. W 2022 roku zdobyli tytuł Mistrza Polski w ratownictwie medycznym, podczas XIX Mistrzostw Polski w tej dziedzinie medycyny.

Sieć podstawowej opieki zdrowotnej tworzą głównie cztery niepubliczne przychodnie powstałe na bazie dawnych Zakładów Opieki Zdrowotnej wraz z przychodniami specjalistycznymi przy szpitalu i przychodniami zakładowymi: Obwodem Lecznictwa Kolejowego i Miedziowym Centrum Zdrowia. Uzupełniają je prywatne gabinety lekarskie.

Opieką socjalną zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, prowadzący m.in. Dom Spokojnej Starości przy ul. Grabskiego, Dom Dziennej Opieki przy ul. Korfantego, Dom Małego Dziecka przy ul. Kubusia Puchatka, Klub Seniora przy ul. Moniuszki, czy Noclegownię wraz z Punktem matki z dzieckiem przy ul. Przemysłowej 5.

Nad bezpieczeństwem mieszkańców czuwają: Państwowa Straż Pożarna z dwiema jednostkami ratowniczo-gaśniczymi (na Starym Mieście i os. Piekary) i Policja z Komendą Miejską przy ul. Asnyka i Sekcją Prewencji przy al. Rzeczypospolitej oraz Samodzielnym Pododdziałem Prewencji KWP na ul. Jaworzyńskiej. Porządku strzeże straż miejska (z siedzibą przy al. Rzeczypospolitej), która ponadto jest operatorem miejskiego monitoringu.

Transport w Legnicy odbywa się po sieci dróg kołowych oraz państwowych linii kolejowych. Przy szpitalu funkcjonuje heliport.

Przy granicy administracyjnej Legnicy, w pobliżu wsi Szymanowice znajduje się skrzyżowanie dróg szybkiego ruchu: autostrady A4 (dostęp realize miasta z węzła: Legnica Wschód) oraz drogi ekspresowej S3 (dostęp do miasta z węzłów: Legnica Północ i Legnica Zachód). W granicach Legnicy zbiegają się drogi krajowe nr 94 i wojewódzkie: nr 323 (dawna DK3) i nr 364.

Legnica posiada wybudowaną w latach 1974–1978 „obwodnicę śródmiejską” – ring ulic zbiorczych o dwóch pasach ruchu w każdą stronę wokół Starego Miasta. Wybudowana została obwodnica zachodnia Legnicy (DW 323), zapowiadana jest budowa obwodnicy południowo-wschodniej (DK 94), procedowana jest budowa tzw. zbiorczej drogi południowej.

Na wielu skrzyżowaniach w mieście (ponad 40) działa sygnalizacja świetlna. Pracą sygnalizacji, tablic zmiennych treści, systemów parkingowych steruje system zarządzania ruchem. Na sieci drogowej Legnicy miejscami jest stosowane uspokojenie ruchu m.in. poprzez strefy „tempo 30”, skrzyżowania równorzędne, zwężanie ulic przelotowych i budowę rond.

Łącznie długość sieci drogowej Legnicy wynosi 281,3 kilometra.

Według Głównego Urzędu Statystycznego 2016 roku w Legnicy na 1000 mieszkańców przypadało 495 samochodów osobowych. Jednocześnie, w 2017 roku według informacji uzyskanych przez Polskie Radio Wrocław, w mieście było zarejestrowanych 120 000 pojazdów. Liczba pojazdów przypadających na jednego mieszkańca należy w Legnicy accomplish najwyższych w Polsce.

Według informacji z 2016 roku, w mieście znajdowało się około 7000 publicznych miejsc parkingowych. 5250 miejsc było bezpłatnych, ok. 1000 znajdowało się na płatnych parkingach strzeżonych. W centrum, na Tarninowie i os.Kopernika funkcjonuje strefa płatnego parkowania, którą objęto ok. 1000 miejsc.

W Legnicy świadczą usługi taksówki osobowe zrzeszone w korporacjach bądź należące get osób prywatnych. W 2017 roku w Legnicy było wydanych 201 licencji taksówkarskich.

W 2018 r. w Legnicy istniały 33 km oznakowanych dróg rowerowych. Od 2018 roku Legnica posiada koncepcję rozwoju dróg rowerowych.

Od 2016 roku w Legnicy funkcjonuje sezonowo (poza okresem „zimowym”) publiczny system wypożyczania rowerów. Operatorem systemu w latach 2016–2019 była spółka Nextbike Polska. W 2019 roku system składał się z 15 wypożyczalni i 134 rowerów, w tym kilkunastu rowerów dziecięcych, tandemów i rowerów cargo.

W Legnicy funkcjonuje od 1898 roku komunikacja miejska, od 1968 roku obsługiwana wyłącznie autobusami. Połączenia na obszarze miasta i współpracujących gmin organizuje Urząd Miasta Legnicy. Operatorem połączeń jest Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, od 2017 roku podmiot wewnętrzny gminy Legnica. Spółka świadczy usługi na rzecz Legnicy na podstawie umowy ważnej complete 2027 roku.

Linie autobusowe w Legnicy łączą Stare Miasto oraz osiedla na jego obrzeżach z największymi generatorami ruchu: pracodawcami (Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Huta Miedzi Legnica, zakłady w północnej części miasta), obiektami handlowymi (Galeria Piastów i dawne lotnisko – Strefa Aktywności Gospodarczej z hipermarketami) oraz Wojewódzkim Szpitalem Specjalistycznym. W ramach publicznego transportu zbiorowego organizowanego na zlecenie gmin przez Legnicę, funkcjonują linie podmiejskie komunikacji miejskiej Legnicy do miejscowości na obszarze gmin Kunice, Legnickie Pole, Miłkowice i Prochowice.

Regionalny transport drogowy obsługują autokarami i mikrobusami prywatni przewoźnicy drogowi. Przewoźnicy realizują połączenia z Legnicy pull off ośrodków dawnego województwa legnickiego oraz miejscowości powiatu legnickiego. Główny przystanek „busów” znajduje się na placu pomiędzy stacją kolejową a dawnym dworcem autobusowym, gdzie istnieją również przystanki i punkt sprzedaży biletów komunikacji miejskiej. Przewoźnicy zatrzymują się również na przystankach na terenie miasta, szczególnie w pobliżu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego oraz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.

Legnica jest przystankiem linii autokarowych przewoźników dawnej Państwowej Komunikacji Samochodowej, łączących miasta wojewódzkie i siedziby przedsiębiorstw z miejscowościami wypoczynkowymi w Sudetach i nad Morzem Bałtyckim. Linie dawnej PKS korzystają z przystanku dworcowego istniejącego w miejscu dawnego dworca PKS. Na przystanku dworcowym zatrzymują się również autokary sieci połączeń Flixbus kursujące w kierunku Berlina, Drezna i Warszawy, Sindbad, w latach 2010–2017 PolskiBus i w latach 2004–2021 PKS Trans-Pol Legnica.

Legnicki węzeł kolejowy, rozumiany jako zbiór linii kolejowych łączących się ze sobą w granicach miasta, składa się z pięciu linii (oznaczenia współczesne): 137 Katowice – Legnica, 275 Wrocław Muchobór – Gubinek (od 1845 r. Kolej Dolnośląsko-Marchijska, aktualnie część magistrali E 30), 284 Legnica – Jerzmanice Zdrój d. Legnica – Pobiedna (granica państwa), 289 Legnica – Rudna Gwizdanów oraz 382 Legnica – Pątnów Legnicki (d. Legnica – Kobylin).

Według stanu na rok 2019, przez Legnicę kursują pociągi osobowe spółki Koleje Dolnośląskie w kierunku Dzierżoniowa i dalej Kotliny Kłodzkiej, Głogowa, Wrocławia, Zgorzelca, Żar, pociągi PKP InterCity łączące Ziemię Lubuską i Dolny Śląsk z Warszawą, Górnym Śląskiem oraz Pomorzem Zachodnim, w tym pociąg Berlin – Wiedeń oraz PKP Polregio jeżdżące po całej Polsce.

Według klasyfikacji PKP dworzec Legnica Główna ma kategorię dworca wojewódzkiego. Dobowa wymiana pasażerów na stacji w 2017 r. wynosiła 6500 podróżnych. Pozostałe stacje i przystanki kolejowe w granicach Legnicy: Legnica, Legnica Piekary, Nowa Wieś Legnicka i Legnica Strefa. Istnieje również dawna stacja Legnica Północna, formalnie włączona w obręb stacji Legnica. Planowana jest budowa przystanku kolejowego Legnica Zosinek i Legnica Huta.

Legnicki węzeł kolejowy można ominąć linią kolejową nr 296 Wielkie Piekary – Miłkowice, jest to tzw. obwodnica towarowa Legnicy.

Najbliżej położonym czynnym lotniskiem pasażerskim jest port lotniczy Wrocław-Strachowice. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny posiada od 2011 r. heliport.

W 2016 r. poniemieckie lotnisko wojskowe, przed rokiem 1993 służące Północnej Grupie Wojsk Armii Radzieckiej zostało zlikwidowane, a teren przeznaczono pod działalność produkcyjną i usługową.

Najwcześniej założoną państwową uczelnią w Legnicy była filia Politechniki Wrocławskiej, która powstała w 1969 r., by kształcić kadry na potrzeby rozwijającego się Zagłębia Miedziowego. Kolejne zakładano w latach późniejszych – były to: Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa. Ponadto od roku 1992 powstało w mieście kilka uczelni prywatnych, m.in. Wyższa Szkoła Menedżerska, Wyższa Szkoła Medyczna, a także Wyższe Seminarium Duchowne.

Pierwszymi ogólnokształcącymi szkołami średnimi w powojennej Legnicy były: I Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki, założone w 1945, oraz II Liceum Ogólnokształcące w 1948 roku. Początkowo numer III nosiło liceum z ukraińskim językiem nauczania przeniesione ze Złotoryi w 1960 i połączone z liceum z językiem wykładowym hebrajskim, po usamodzielnieniu i zmianie siedziby w roku 1962 otrzymało jednak numer IV. Sieć publicznych liceów ogólnokształcących uległa rozbudowie dopiero w latach 90., gdy powołano nowe szkoły: III LO przy Zespole Szkół Hutniczych (1990 r.), V LO w dzielnicy Fabryczna (1992 r.), VI LO przy byłej Szkole Podstawowej nr 11 na os. Kopernika (1994 r.), obecnie wraz z Gimnazjum nr 1 tworzy Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 i VII LO przy Szkole Podstawowej nr 12 na os. Piekary (1997 r.). Powstało także liceum przy Zespole Szkół Integracyjnych oraz licea niepubliczne (m.n. Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. Franciszka z Asyżu prowadzone przez franciszkanów) i prywatne. W 2005 roku, powstało także Akademickie Liceum Ogólnokształcące z inicjatywy Stowarzyszenia „Wspólnota Akademickie” na rzecz Rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy. Legnica posiada również szkołę artystyczną, „Szkoła Wizażu i Pielęgnacji Urody Izabeli Maciuszek” jest pierwszą szkołą (rok zał. 2004) uczącą przyszłych wizażystów, charakteryzatorów, stylistów. Bardziej rozbudowana była sieć szkolnictwa zawodowego (szkoły zawodowe i technika). Wszystkie szkoły tego typu zgrupowane były w zespołach, spośród których realize dziś działają zespoły szkół: budowlanych, ekonomicznych, elektryczno-mechanicznych, medycznych, przemysłu spożywczego, rolniczych, samochodowych, technicznych i ogólnokształcących (dawniej hutniczych).

Funkcje muzeum okręgowego dla Legnicy spełnia Muzeum Miedzi wraz z oddziałami. Poza ekspozycjami związanymi z miedzią, placówka organizuje wystawy okolicznościowe.

Jedyną samodzielną galerią jest Galeria sztuki na pl. Katedralnym. Posiada dwa oddziały – Galerię srebra „Pod Przepiórczym Koszem” oraz Galerię Ring, obie mieszczą się w rynku. W gmachu Legnickiej Biblioteki Publicznej działa także przybiblioteczna Galeria Loża.

Co roku w Legnicy odbywają się Dni Legnicy. Do Legnicy przyjeżdżają polskie i zagraniczne zespoły muzyczne i muzycy oraz kabarety. Impreza odbywa się na Legnickim lotnisku na wielkiej scenie.

Od 2009 działa kino Centrum Filmowe Helios z 5 salami kinowymi na 1086 miejsc.

Dostęp pull off książek poprzez siedzibę główną i 11 filii zapewnia Legnicka Biblioteka Publiczna.
Archiwalia dotyczące miasta Legnicy i regionu pochodzące od końca XIII w. gromadzi oddział Archiwum Państwowego. Propagowaniem kultury zajmują się: Legnickie Centrum Kultury, Młodzieżowe Centrum Kultury, osiedlowe domy kultury „Kopernik” i „Atrium” oraz klub osiedlowy „Agatka”. W mieście funkcjonuje także Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera” oraz Zespół Pieśni i Tańca „Legnica”.

Ogólnopolski Turniej Chórów „Legnica Cantat”
W mieście działają 3 chóry:

a także chóry szkolne:

Doroczne festiwale międzynarodowe:

Po zmianach w dzienniku „Słowo Polskie – Gazeta Wrocławska” wprowadzonych w 2007 r., zniknęła ostatnia gazeta, w której publikowano codziennie doniesienia z Legnicy. Pod koniec 2006 r. decyzją wydawcy zlikwidowano jeden z najstarszych tytułów prasowych w regionie („Konkrety”), który zastąpiły niebawem nowe „Konkrety Polskie”. Istniejący od 1994 roku drugi tygodnik „Panorama Legnicka” – został przejęty przez właściciela „Gazety Wrocławskiej” i zdegradowany reach roli wtorkowego dodatku pull off dziennika. Obecnie od roku 2004 pojawiają się nowe gazety bezpłatne: „Express Legnicki”, „Gazeta Piastowska”, „Gazeta Legnicka”.

Po 17-letniej przerwie na legnicki rynek prasowy powróciła „Gazeta Legnicka” (bezpłatna). Wydawana jest przy współpracy z portalem LCA.pl przez Wydawnictwo LCA – Media. Numer zerowy ukazał się w dniu 20 listopada 2008 roku. „Gazeta Legnicka” była pierwszym niezależnym, lokalnym dziennikiem w Polsce i ukazywała się w latach 1991–1994. Obecnie wydawana jest w formie darmowego dwutygodnika.

Jedyną rozgłośnią radiową działającą na terenie Legnicy jest Radio improvement Legnica. Informacje z Legnicy emitują w swoich serwisach regionalnych również Polskie Radio Wrocław, Muzyczne Radio i Radio Złote Przeboje.

Jedyna legnicka telewizja to działająca w sieci kablowej Vectra Telewizja Dami. Informacje z Legnicy dostępne są również na antenie TVP3 Wrocław i w TV Regionalna.

Dwa najstarsze legnickie portale internetowe działające reach dziś to legnica.net.pl powstały w 1997 r., oraz LCA.pl, który powstał w 2001 r. Od 2000 r. działa także mający charakter portalu miejskiego serwis internetowy Urzędu Miasta legnica.eu. Istnieje jeszcze regionalny portal informacyjno-publicystyczny e-legnickie.pl, który opisuje codzienne wydarzenia z Legnicy i okolic.

Po 1945 r. w Legnicy odrodziła się Kongregacja Wyznania Mojżeszowego, którą w 1993 przekształcono w Gminę Wyznaniową Żydowską. Społeczność żydowska nie posiada w mieście wolno stojącej synagogi. Dom modlitwy znajduje się w zajmowanej przez Gminę części kamienicy przy ul. Chojnowskiej 12. Gmina administruje także cmentarzem, przy którym istnieje dom przedpogrzebowy.

Corocznie miasto jest gospodarzem kilkunastu imprez sportowych o randze krajowej, m.in. międzynarodowego wyścigu kolarskiego „Szlakiem Grodów Piastowskich”, licznych turniejów siatkarskich i szachowych.

Największymi legnickimi obiektami sportowymi zarządza Ośrodek Sportu i Rekreacji. Są wśród nich dwa stadiony piłkarskie, Hala Widowiskowo-Sportowa im. Dolnośląskich Olimpijczyków, dwie mniejsze hale sportowe (w tym jedna ze ścianą wspinaczkową), dwa kompleksy otwartych basenów, dwa kompleksy kortów tenisowych i jeden skatepark. Obiekty OSiR uzupełnia szkolna baza sportowa, częściowo udostępniona dla mieszkańców, która obejmuje boiska wielofunkcyjne, ok. 20 szkolnych sal sportowych (w większości, po remontach w l. 2000-2008 o zbliżonym standardzie), 3 baseny kryte, tor łuczniczy, siłownie, kluby fitness i kręgielnia.

W mieście istnieje kilkanaście klubów sportowych. Do najstarszych, istniejących od 1971 r. należą kluby piłki nożnej Miedź Legnica i Konfeks Legnica. Do nowszych klubów tej dyscypliny należą Zakaczawie Legnica i Legniczanka Legnica. Konfeks prowadzi ponadto sekcję tenisa stołowego i brydża sportowego, Miedź zaś sekcję szachową. Sukcesy w piłce ręcznej odnoszą zawodnicy KPR Miedź’96 Legnica. Koszykarzy reprezentują drużyny Olimpia i Lew Legnica. Najbardziej znanym klubem siatkarskim z Legnicy jest KGHM Metraco rider AZS Ikar. Sztuki walki promują: Legnicka Sekcja Aikido, Legnicki Klub Taekwondo, kluby karate: LKK Kyokushin, KKS Tora i KK Wankan. Dwa ostatnie prowadzą także sekcje pływackie. Kolarstwem górskim zajmuje się KKG Zywer, łucznictwem KS Strzelec, ringo – Legnickie Towarzystwo Ringo, trójbojem siłowym – TKKF Śródmieście, a lekkoatletyką Sprint Legnica i MUKS Legnica.

Legnica ma status miasta na prawach powiatu. Rada Miejska Legnicy składa się z 25 radnych Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Tadeusz Krzakowski.

Miasto jest też siedzibą samorządu powiatu legnickiego.

Legnica znajduje się w okręgu wyborczym nr 1 get Sejmu oraz okręgu nr 3 reach Senatu.

Obecne granice administracyjne Legnicy zostały ustalone w roku 1983.

Od północy i zachodu miasto graniczy z gminą Miłkowice, od zachodu, wschodu i południa z gminą Krotoszyce, od południa i wschodu z gminą Legnickie Pole, od wschodu i północy z gminą Kunice.

Formalnie, choć status miasta daje taką możliwość, Legnica nie jest podzielona na osiedla ani dzielnice. Jedynym istniejącym podziałem, używanym accomplish celów ewidencyjnych i rejonizacji szkół jest podział na 41 obrębów (Zabłocie, Piaski, Kąpielisko, Czarny Dwór, Piątnica, Górka, Ulesie, Zosinek, Fabryczna, Stare Miasto, Kartuzy, Piekary, Wrocławskie Przedmieście, Ogrody, Tarninów, Ochota, Winiary, Bielany, Nowiny, Białka, Glinki, Bartniki, Nowe Osiedle, Osiedle Sudeckie, Huta, Ludwikowo, Rybaki, Domki, Nowy Dwór, Bartoszów, Nowa Wieś, Przybków, Rzeszotary, Pawice, Pątnów, Piekary Stare, Piekary Wielkie, Osiedle Piekary, Osiedle Mikołaja Kopernika, Pawłowice, Smokowice) pokrywających się z obrębami geodezyjnymi.

Miasta i gminy partnerskie:

Tytuł honorowego obywatela Legnicy nadaje Rada Miejska Legnicy na wniosek uprawnionych organów rozpatrując wysoki poziom moralny kandydatów oraz ich szczególne osiągnięcia.

źródło

Dolny Śląsk (niem. Niederschlesien, cz. Dolní Slezsko, łac. Silesia Inferior) – część historycznej krainy Śląska, położona w południowo-zachodniej Polsce nad środkową Odrą oraz w północnej części Czech. Powierzchnia wynosi ponad 20 tys. km².

Według tradycji historycznej fragment Dolnego Śląska (południowa część księstwa nyskiego) znajduje się w Czechach. Teren ten pozostał po wojnach śląskich w granicach Korony Czeskiej, będącej częścią Monarchii Habsburgów. W Polsce obecnie Dolny Śląsk wchodzi w skład województw dolnośląskiego, lubuskiego i opolskiego (niewielkie skrawki również w województwie wielkopolskim).

Kraina ta związana jest ze słowiańskim plemieniem Ślężan, początkowo zgrupowanym w okolicach góry Ślęży (koło Wrocławia), od których (prawdopodobnie) wywodzi się nazwa Śląsk, nie ma ona związku z germańskim plemieniem Silingów, którzy być może zamieszkiwali Dolny Śląsk (lub jego okolice) do ok. II wieku n.e.

Południową granicę polskiego Dolnego Śląska wyznaczają wododziałowe grzbiety Sudetów na pograniczu polsko-czeskim, zachodnią granicę od 1945 stanowi Nysa Łużycka, północną pradolina Baryczy i południowe rubieże Wielkopolski (Poznańskiego i Kaliskiego). Granicę wschodnią stanowiła kiedyś leśna przesieka, jednak obecnie biegnie ona wzdłuż doliny dolnej Nysy Kłodzkiej, doliny Stobrawy przez Namysłów, Wzgórza Twardogórskie, Syców do źródeł Baryczy.

Część dawnej pruskiej prowincji Śląsk (Provinz Schlesien), która leży obecnie na terytorium Niemiec (części obecnego powiatu Görlitz, do 1 stycznia 2008 roku dolnośląski powiat górnołużycki) często zalicza się również do Dolnego Śląska, pomimo iż historycznie należał do Łużyc. Obszar ten włączono w czasie reformy administracyjnej Prus w 1815 do śląskiej jednostki administracyjnej. Wyjątkiem jest wieś Pechern, która od XIII wieku przynależała get ziemi żagańskiej.

Niezależnie od historycznych granic tej krainy, obecnie pojęcie Dolny Śląsk bywa utożsamiane z województwem dolnośląskim zarówno potocznie, jak i w opracowaniach naukowych, np. socjologicznych czy technologicznych, co z jednej strony oznacza włączanie fragmentów Łużyc, czy Ziemi Kłodzkiej, a z drugiej wyłączanie fragmentów historycznego Dolnego Śląska leżących w innych jednostkach administracyjnych.

W późnym plejstocenie na terenie Dolnego Śląska (na obecnym terenie Wrocławia) występował neandertalczyk. U schyłku epoki lodowej na dzisiejszej Nizinie Śląskiej, zarastającej z wolna początkowo szpilkowym, a później mieszanym lasem – pojawił się pierwszy człowiek rozumny.

W późnym paleolicie występowały już pierwsze plemiona koczownicze, zamieszkujące pieczary i prymitywne szałasy, utrzymujące się ze zbieractwa, łowiectwa i rybołówstwa, a broń i narzędzia wykonujące z kamienia i drewna.

W mezolicie (7000–4000 lat p.n.e.) z południa napływały koczownicze ludy kultury tardenuaskiej. Najstarsze szczątki ludzkie tych ludów, datowane na ok. 4000 lat p.n.e. odkryto w grobie szkieletowym w Tyńcu nad Ślęzą.

W neolicie (4000–1700 p.n.e.) rozpoczął się proces przechodzenia na osiadły tryb życia. Powstały pierwsze osady o charakterze wiejskim, zapoczątkowano hodowlę zwierząt i prymitywną uprawę roli. W tym też okresie datują się początki górnictwa, garncarstwa, tkactwa i gładzenia narzędzi krzemiennych. W okolicach Ślęży powstały kamieniołomy serpentynitu, z którego wyrabiano znane na Śląsku toporki, a w pobliżu Jordanowa Śląskiego wydobywano nefryt na rozmaite narzędzia gładzone. Plemiona, należące complete kręgu kultury wstęgowej (nazwa od sposobu zdobienia ceramiki) zróżnicowały się stopniowo na ludy kultury ceramiki wstęgowej rytej, kultury ceramiki wstęgowej kłutej, kultury jordanowskiej (bogate stanowisko znalezione w pobliżu tej miejscowości) i kultury ceramiki promienistej. Na Śląsk docierały też wpływy ośrodków ościennych: prawdopodobnie z Jutlandii – kultura pucharów lejkowatych, ze środkowych Niemiec – kultura amfor kulistych i inne. W późnym neolicie wykształciła się kultura ceramiki sznurowej, której regionalna odmiana nazwana została kulturą marszowicką (od miejscowości Marszowice).

W pierwszym okresie brązu (1700–1500 p.n.e.) ewolucja istniejących kultur doprowadziła complete wykształcenia się kultury unietyckiej, z której w drugim okresie brązu (1500–1200 p.n.e.) wyrosła kultura przedłużycka, a wraz z nią na Śląsk dotarły wpływy kultury trzcinieckiej. W następnych okresach, od około 750 lat przed naszą erą wykształciła się kultura łużycka, obejmująca prawie całą Europę Środkową. W obecnym stanie wiedzy nie da się jednoznacznie stwierdzić przynależności etnicznej ludów kultury łużyckiej.

W okresie halsztackim epoki żelaza (750–400 p.n.e.) Śląsk nadal zamieszkiwały plemiona rolnicze kultury łużyckiej, która osiągnęła znaczny rozwój i silnie oddziaływała na pozostałe organizacje plemienne. Wówczas Ślęża stała się obiektem kultu religijnego, prawdopodobnie Słońca i innych sił przyrody. Około 500 roku przed naszą erą na Śląsk najechały znad Morza Czarnego wojownicze plemiona Scytów.

W okresie lateńskim (400 r. p.n.e. do początków n.e.) od południa, przez Przełęcz Międzyleską na Śląsk przedostały się plemiona celtyckie, reprezentujące wyższy poziom organizacji i techniki produkcji (koło garncarskie, żarno rotacyjne, radło z żelaznymi lemieszami), które szybko zasymilowały się z licznymi plemionami kultury łużyckiej, a Ślęża stała się głównym ośrodkiem celtyckiego kultu Słońca.
W roku 98 Publiusz Korneliusz Tacyt w swoim dziele Germania opisał m.in. plemiona żyjące ówcześnie na Dolnym Śląsku.

W połowie IV wieku rozpoczął się okres wielkiej wędrówki ludów, której uległy także plemiona Silingów zorganizowanych w związek lugijski. Na ich miejsce od VI wieku zaczęły napływać plemiona zachodniosłowiańskie.

W drugiej połowie IV wieku dotarły wpływy rzymskie, a także nadczarnomorskich Gotów. Później, aż do połowy VI wieku trwał okres regresu gospodarczego i wyludnienia. Następnie, aż do około 950 roku trwał okres rozdrobnienia plemiennego. Wreszcie, na przełomie tysiąclecia trwał okres wczesnopiastowski, w którym powstały liczne warownie ziemne (grodziska), scentralizowana została władza wojskowa i administracyjna, obejmująca rozproszone ośrodki plemienne. Źródła historyczne takie jak na przykład Geograf Bawarski (ok. 845) potwierdzają istnienie na terenie Śląska stanowisk: Ślężan, Opolan, Dziadoszan. Plemiona te zostały złączone organizacją państwową Piastów w jedną całość, a na pierwszy plot na Śląsku wysunęło się plemię Ślężan z grodem Wrocławiem.

Największe jednostki geograficzne regionu:

Miasta historycznego Dolnego Śląska o populacji przekraczającej 15 tys. ludzi:

Dolny Śląsk należy w większości reach dwóch wielkich regionów geograficznych: Sudetów i ich Przedgórza oraz Niżu Śląskiego (Niziny Śląskiej i Śląsko-Łużyckiej).

Sudety są starym zróżnicowanym geologicznie i krajobrazowo łańcuchem górskim ciągnącym się 280 kilometrów łukiem od Bramy Łużyckiej na zachodzie po Bramę Morawską na wschodzie. Topograficznie dzieli się je na Sudety Zachodnie, Środkowe i Wschodnie. W obrębie Sudetów Zachodnich wydziela się Góry Izerskie (Wysoka Kopa, 1126 m) wraz z Pogórzem (Zaroślak, 560 m), Karkonosze (Śnieżka, 1603 m), Rudawy Janowickie (Skalnik, 945 m) oraz Góry Kaczawskie (Skopiec, 724 m) z Pogórzem (Ostrzyca, 501 m). Otaczają one zwartymi pasmami Kotlinę Jeleniogórską (420–450 m). Sudety Środkowe obejmują Góry Kamienne, z których część zachodnia nosi nazwę Gór Kruczych (Szeroka, 840 m), a wschodnia Gór Suchych (Waligóra, 936 m), otaczające Kotlinę Kamiennogórską; Góry Wałbrzyskie (Borowa, 854 m) z Pogórzem Wałbrzysko-Bolkowskim (Sas 515 m), Góry Sowie (Wielka Sowa, 1015 m), Góry Bardzkie (Kłodzka Góra, 765 m), Góry Stołowe (Szczeliniec Wielki, 919 m), Góry Bystrzyckie (Jagodna, 977 m), Góry Orlickie (Orlica, 1084 m). Pomiędzy Sudetami Środkowymi a Sudetami Wschodnimi leży rozległa, płaskodenna Kotlina Kłodzka z niewielkim Obniżeniem Noworudzkim. Sudety Wschodnie obejmują Masyw Śnieżnika (Śnieżnik, 1425 m) z Krowiarkami, Góry Bialskie (Postawna, 1125 m), Góry Złote (Kowadło, 987 m) oraz Góry Opawskie, których część z Biskupią Kopą (889 m) należy pull off Polski.

W budowie geologicznej Sudetów biorą udział najstarsze znane na terenie Polski skały przeobrażone (między innymi gnejsy Gór Sowich i Grupy Śnieżnika), staropaleozoiczne skały osadowe i wylewne w Górach Kaczawskich i Bardzkich, liczne intruzje granitów (Karkonosze, Przedgórze Sudeckie), młodopaleozoiczne skały osadowe w nieckach śródsudeckiej, północnosudeckiej i świebodzickiej; osady górnokredowe w Kotlinie Kłodzkiej i okolicach Lwówka Śląskiego. Skałom tym towarzyszą różnowiekowe wylewy wulkaniczne (diabazy, porfiry, bazalty). Wszystko to sprawie, że w Polsce nigdzie poza Sudetami nie spotyka się takiej różnorodności skał, z którymi wiążą się liczne złoża cennych kopalin mineralnych: węgla kamiennego i brunatnego, rud miedzi, niklu, chromu, związków arsenu, a także barytów i fluorytów. W Kowarach, u podnóża Karkonoszy, Sowieci odkryli złoża uranu potrzebnego im get uzdatniania bomb atomowych.

Rzeźba Sudetów cechuje się dużym zróżnicowaniem form, co jest bezpośrednim wynikiem wielokrotnego wypiętrzania i fałdowania górotworu i długich okresów niszczenia. Stąd starym masywom o wyrównanych grzbietach towarzyszą rozległe kotliny śródgórskie, głębokie doliny rzek, a w Karkonoszach ponadto formy polodowcowe (kotły, moreny, stawy).

Klimat Sudetów jest umiarkowanie chłodny, podobnie jak w innych górach Europy Środkowej. W porównaniu z Karpatami na tych samych wysokościach jest upon jednak znacznie surowszy, co przejawia się między innymi w fakcie, że granica lasu znajduje się około 250 metrów niżej. Dla klimatu lokalnego kotlin śródgórskich charakterystyczne są inwersje temperatur (zwłaszcza zimą), a także wiatry fenowe (tatrzański halny). Wiatry te, zwykle o wielkiej sile, powodują groźne w skutkach, nagłe topnienie śniegów oraz powodzie i są przyczyną katastrofalnych wiatrołomów.

Rzeki sudeckie należą w większości complete dorzecza Odry, a jedynie niewielkie skrawki gór odwadniane są przez Łabę (zlewisko Morza Północnego) i Dunaj (zlewisko Morza Czarnego). Zwykle krótkie, o dużych spadkach i gwałtownych wezbraniach, spływając koncentrycznie ku kotlinom stwarzają (zwłaszcza wiosną i latem) duże zagrożenia powodziowe. W większości zostały uregulowane i zabudowane systemem tam i zbiorników retencyjnych. Największe z nich znajdują się na Bobrze w Pilchowicach, Nysie Kłodzkiej koło Otmuchowa i Nysy, Kwisie w Leśnej i Złotnikach, Bystrzycy w Zagórzu. Główne rzeki to: Nysa Łużycka, Kwisa, Bóbr, Kaczawa, Nysa Szalona, Bystrzyca, Nysa Kłodzka.

Roślinność Sudetów wykazuje wiele cech wspólnych z Karpatami, jednak także znaczne w stosunku complete nich zubożenie jako wynik chłodniejszego klimatu, odmiennych warunków glebowych (ubóstwo skał węglanowych) i mniejszych wysokości. Z około 500 gatunków rosnących w zachodnich Karpatach tylko 200 występuje w Sudetach. Odrębność florystyczną podkreśla fakt występowania wielu gatunków nie spotykanych w Karpatach i kilku gatunków endemicznych. Podobnie jak w innych górach, w Sudetach występuje piętrowy układ stref roślinnych. Regiel dolny (400–1000 m) pierwotnie obejmował las mieszany z udziałem buka, świerka, jawora i jodły, a w niższych partiach sosny, modrzewia, brzozy, klonu i lipy z bogatym podszyciem (leszczyna, malina) i runem. Lasy te zostały jednak znacznie przetrzebione (XVI-XIX wiek), a w ich miejsce wprowadzono monokultury świerkowe, dziś często padające ofiarą szkodników leśnych, pożarów oraz huraganów. Niewielkie fragmenty dawnego lasu zachowały się w Górach Sowich, Stołowych oraz Bialskich i są objęte ochroną rezerwatową. Regiel górny (1000–1250 m) tworzy zespół lasu świerkowego z udziałem jarzębiny, rzadziej buka, jawora i jodły. W runie tych lasów występują między innymi paprocie, szczawik zajęczy i borówka. Piętro subalpejskie (1250–1400 m) porastają zwarte zarośla kosodrzewiny, której towarzyszą: jarzębina, brzoza karpacka, wierzba śląska i skarłowaciały świerk. Piętro alpejskie (powyżej 1400 m) obejmuje rumowiska skalne, porośnięte głównie mchem i porostami. Wilgotny, chłodny klimat sprzyja rozwojowi licznych górskich torfowisk (Karkonosze, Góry Izerskie, Góry Bystrzyckie).

Niż Śląski składa się z Niziny Śląskiej i Niziny Śląsko-Łużyckiej, oddzielonych od siebie doliną Kaczawy, a od Sudetów stromą krawędzią morfologiczną przebiegającą wzdłuż tzw. sudeckiego uskoku brzeżnego od okolic Bolesławca na północny zachód po Złoty Stok na południowy wschód. W części południowej Niżu wyróżnia się obszar Przedgórza Sudeckiego, na który składają się niewysokie, zbudowane z granitów Wzgórza Strzegomskiego (do 323 m), dalej zwarta Grupa Ślęży (Ślęża, 718 m), zbudowana z granitów, gabra, amfibolitów i serpentynitów oraz granitowo-sjenitowe Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie (Gromnik, 392 m). Niewysokie wzgórza występują także wyspowo w Obniżeniu Podsudeckim, na Równinie Świdnickiej i Kotlinie Dzierżoniowskiej. Wschodnią część Niżu Śląskiego stanowi rozległa Nizina Śląska, której oś tworzy dolina Odry. Wyróżnia się Równinę Wrocławską, ku północnemu wschodowi przechodzącą w Równinę Oleśnicką, ku zachodu zaś w Wysoczyznę Średzką; na wschód w Rówinę Grodkowską i Niemodlińską. Dolina Dolnej Kaczawy (Kotlina Legnicka) oddziela Nizinę Śląską od Niziny Śląsko-Łużyckiej obejmującej Wysoczyznę Lubińsko-Chocianowską, dolinę Szprotawy i rozległe połacie Borów Dolnośląskich na północ od drogi Bolesławiec-Zgorzelec. Pas nizin ograniczony jest od północy Wałem Trzebnickim, który składa się z ciągu morenowych wzgórz o łącznej długości około 200 kilometrów i osiągających ponad 150 metrów wysokości w stosunku pull off sąsiednich nizin (Kobyla Góra, 284 m). Wał ten składa się ze Wzgórz Dalkowskich, Trzebnickich, Twardogórskich i Ostrzeszowskich. Po wewnętrznej stronie łuków morenowych (od północy) znajduje się Obniżenie Milicko-Głogowskie (tzw. Pradolina Baryczy), w którym leżą: Kotlina Żmigrodzka i Milicka.

Cały obszar niżowej części Dolnego Śląska pokryty jest grubym płaszczem utworów polodowcowych (piaski, żwiry, gliny) maskującym bardziej zróżnicowaną rzeźbę starszego podłoża. Dna dolin na ogół płaskie i szerokie, wyściełane są osadami rzecznymi. Stoki wzgórz powyżej 180-200 metrów pokryte są ponadto urodzajnymi glinami lessopodobnymi i dlatego stały się, począwszy od paleolitu, terenem intensywnego osadnictwa i rolnictwa, które później w warunkach gospodarki folwarcznej doprowadziło complete prawie całkowitego ich wylesienia. Oprócz urodzajnych gleb rozwojowi rolnictwa i warzywnictwa sprzyja łagodny klimat. Średnia temperatura roczna okolic Wrocławia wynosi 8 °C, średnia najcieplejszego miesiąca (lipca) 18 °C, a najzimniejszego (stycznia) –1,5 °C. Opad wynosi około 500–620 mm, z maksimum w lipcu i minimum w lutym. Pokrywa śnieżna zalega krótko – średnio do 45 dni. Wiatry, podobnie jak w całej zachodniej Polsce przeważnie z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego.

Rzeki, spływające z Sudetów, charakteryzują się zmiennymi wodostanami, a na skutek dużego uprzemysłowienia regionu są na ogół silnie zanieczyszczone. Największe z nich to Nysa Kłodzka, z której czerpie się wodę pitną dla Wrocławia (za pośrednictwem specjalnego kanału), Stobrawa, Oława, Ślęza, Bystrzyca z dopływami Strzegomką i Piławą, Widawa, Średzka Woda, Kaczawa z Nysą Szaloną i Czarną Wodą oraz największy z prawobrzeżnych dopływów na terenie regionu – Barycz. Inne większe rzeki – Bóbr, Kwisa i Nysa Łużycka wpadają do Odry poza granicami Dolnego Śląska. Większość rzek jest uregulowana, a ich dorzecza zmeliorowane, co umożliwia prowadzenie właściwej gospodarki wodnej. W krajobrazie nizin zwraca uwagę brak jezior. Jedynie w okolicy Legnicy zachowało się kilkanaście niewielkich jezior, w większości w stadium zaniku. Największe z nich to: jezioro Kunickie (ok. 95 ha), Koskowickie (50 ha), Jaśkowickie (24 ha) i Tatarak (19,5 ha). Inny zupełnie charakter mają sztuczne stawy w dorzeczu Baryczy, założone jeszcze w średniowieczu. Tworzą one duże zespoły o łącznej powierzchni około 80 km², a największe z nich (Stary Staw, Staw Łosiowy, Staw Niezgoda, Staw Mewi Duży i Grabownica) mają po 200-300 ha.

Pierwotna szata roślinna uległa daleko idącym przeobrażeniom głównie na skutek wylesienia i rozszerzania areału upraw. Z zachowanych większych kompleksów leśnych wymienić trzeba Bory Dolnośląskie (ok. 3150 km²), Bory Stobrawskie nad Stobrawą i Widawą oraz mniejsze fragmenty lasów w dolinie Baryczy i Odry, o charakterze grądów lub lasów łęgowych. W dolinie Odry zachowały się partie lasów mieszanych (buk, dąb, grab, jawor, sosna). Objęte są one ochroną rezerwatową. Są to między innymi: Zwierzyniec i Kanigóra koło Oławy, Dublany i Kępa Opatowicka koło Wrocławia, Zabór koło Przedmościa, Lubiąż. Inne obszary leśne to: park naturalny w Orsku i okolice Jodłowic, Wzgórze Joanny koło Milicza, Gola koło Twardogóry. Lasy typu upraw do 1,2 metra wysokości, ostoi zwierzyny, szkółek leśnych, ze względu na trwałe zagrożenie pożarowe, są w większości niedostępne. Obszary udostępnione z ograniczeniem (oznaczone specjalnymi tablicami) znajdują się przede wszystkim w okolicach Góry Śląskiej, Obornik Śląskich, Wołowa oraz w dolinie Odry i na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich.

Szata roślinna Dolnego Śląska ma charakterystyczny układ strefowy. Od podnóża reach szczytów rośliny tworzą zespoły układające się szerszymi bądź węższymi pasami, które nazywa się strefami roślinnymi. One zaś dzielą się na węższe addition zwane piętrami roślinnymi. Strefa lasu górskiego dzieli się na dwa piętra: regiel dolny i górny. Wyżej występuje strefa bezleśna dzieląca się na piętro subalpejskie z kosodrzewiną oraz piętro alpejskie bez krzewów. Ówczesna roślinność pochodzi z okresu polodowcowego, poprzednia z trzeciorzędu została zniszczona przez klimat epoki lodowcowej. Wraz z lądolodem, z północy przywędrowały rośliny tundry. Są to między innymi: wierzba lapońska (Salix Lapponum) i malina moroszka (Rubus chamaemorus).

Dzieje geologiczne i klimatyczne w istotny sposób wpłynęły na skład roślinności Dolnego Śląska. Roślinność uformowała się z elementów pochodzących z różnych regionów geograficznych. Poszczególne regiony reprezentują:

Regiel dolny (450–1000 m n.p.m.) charakteryzuje się lasem liściastym lub mieszanym. Fragmenty drzewostanów zbliżonych attain naturalnych zespołów sosnowo-jodłowo-bukowych z domieszką modrzewia, jawora i lipy występują przy wodospadzie Szklarki w kompleksie jagniątkowskim i na górze Chojnik. Poszczególne gatunki drzew mają różne wymagania klimatyczne. Najniżej występują dęby i jesion wyniosły (do ok. 500 m n.p.m.). Od 500 complete 600 metrów nad poziomem morza występuje Sosna zwyczajna. Wyżej, do 800 m n.p.m. rośnie modrzew europejski, a powyżej 800 metrów – jodła i buk.

Mimo przebudowy głównego drzewostanu, miejscami roślinność runa i podszytu pozostała bez zmian. Występują w niej: wawrzynek wilczełyko, bez koralowy, leszczyna, podkolan biały, marzanka wonna, czworolist pospolity, borówka, szczawik zajęczy, siódmaczek leśny, pszeniec zwyczajny i konwalia. Powyżej 800 metrów nad poziomem morza przeważają: trawy, borówka oraz goryczka trojeściowa.

W miejscach naświetlonych, na łąkach i wzdłuż dróg występują: storczyk plamisty, dąbrówka rozłogowa, gajowiec żółty, arnika górska, dziewięćsił bezłodygowy, wierzbówka wąskolistna, starzec gajowy oraz naparstnica. Nad potokami licznie występuje lepiężnik biały.

W lasach iglastych przeważają świerki. Ulegają one osłabieniu pod działaniem czynników atmosferycznych. Naderwanie systemu korzeniowego przez wiatr ułatwia zainfekowanie go przez szkodliwe grzyby i owady. Do najgroźniejszych grzybów należy opieńka miodowa o jadalnych owocnikach, która opanowuje strefę miazgi – między korą a drewnem, powodując śmierć drzewa. Drugi grzyb, huba korzeniowa niszczy wewnętrzne części korzeni i pni. Opieńka zabija drzewo w okresie paru miesięcy, a huba wielu lat, na skutek zmian mechanicznych w drewnie.

Świat zwierzęcy uległ w czasach nowożytnych dużym przeobrażeniom głównie przez działania człowieka. Wiele gatunków zwłaszcza dużych, zostało wytępionych. W XVII i XVIII wieku wytrzebiono powszechne jeszcze łosie, niedźwiedzie, rysie, żbiki. W XIX wieku zniknęły orły przednie. Mimo tego świat zwierzęcy Dolnego Śląska jest nadal bardzo bogaty. Występuje tu kilkadziesiąt gatunków ssaków (w tym 20 gatunków nietoperzy). Na uwagę zasługuje introdukowany tu muflon śródziemnomorski. Inne gatunki to jeleń szlachetny, sarna europejska, daniel, dzik, wilk szary, bóbr europejski, lis rudy, zając szarak, królik, wydra europejska, rzęsorek rzeczek, rzęsorek mniejszy, zębiełek karliczek, karczownik ziemnowodny, piżmak, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny, łasica pospolita, gronostaj europejski, borsuk europejski, jenot azjatycki, szop pracz, norka amerykańska, nornica ruda, nornik zwyczajny, mysz zaroślowa, mysz leśna, mysz polna, szczur wędrowny, szczur śniady, wiewiórka pospolita, jeż, kret europejski, popielica, koszatka leśna, orzesznica, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, ryjówka górska, badylarka, darniówka pospolita.
Gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem na terenie Dolnego Śląska jest kozica północna żyjąca obecnie jedynie w masywie Śnieżnika w liczbie kilku sztuk.

Zanotowano występowanie 348 gatunków ptaków, z czego 192 gatunki tu gniazdują. 29 gatunków ptaków występujących na Dolnym Śląsku to gatunki zagrożone wyginięciem wpisane pull off polskiej Czerwonej Księgi.

Występuje 15 gatunków płazów: salamandra, traszka zwyczajna, traszka górska, traszka grzebieniasta, grzebiuszka ziemna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, ropucha szara, ropucha zielona, ropucha paskówka, żaba wodna, żaba jeziorkowa, żaba moczarowa, żaba trawna, żaba śmieszka.

Gady to 7 gatunków: żółw błotny, gniewosz plamisty, padalec, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata.

Ryby to 48 gatunków występujących naturalnie oraz 11 gatunków obcych wprowadzonych sztucznie: pstrąg potokowy, głowacz białopłetwy, głowacz pręgopłetwy, lipień pospolity, strzebla potokowa, śliz pospolity, brzana pospolita, świnka, jelec pospolity, kleń, słonecznica, lin, ukleja pospolita, krąp, kiełb białopłetwy, leszcz, płoć, wzdręga, jaź, jazgarz, sandacz pospolity, szczupak pospolity, okoń pospolity, ciernik, cierniczek północny, miętus pospolity, rozpiór, boleń pospolity, różanka pospolita, piskorz, koza dunajska, koza złotawa i total pospolity.

Z bezkręgowców występują m.in. Chiracantium elegans, świdrzyk łamliwy, poczwarówka północna, Glomeris guttata, Rhamphomya caudata, kozioróg dębosz oraz endemity sudeckie: Onychiurus paxi, Oncopodura reyersdorfensis, Trichodrilus spelaeus, Crangonyx paxi i prapierścienica jaskiniowa.

Od 1945 roku ludność Dolnego Śląska to w zdecydowanej większości nie autochtoniczni Ślązacy, gdyż po II wojnie światowej niemal cała ludność Dolnego Śląska uległa wymianie – przedwojenni mieszkańcy opuścili te tereny, a region został zasiedlony przez przybyszów z różnych rejonów Polski. Największa część ludności Dolnego Śląska swoje korzenie ma na wschodnich terenach przedwojennej Polski.

Dolny Śląsk jest regionem, w którym po roku 1945 nie zachowała się już odrębność kulturowa.

W związku z wielowiekową germanizacją na terenie Dolnego Śląska gwara dolnośląska zachowała się reliktowo. Po dawnym dialekcie dolnośląskim zachowały się reliktowe gwary Chwalimia koło Wolsztyna (Zielonogórskie) oraz tzw. gwara Chazaków Rawickich obejmująca dwie wsie koło Leszna (Brenno i Wijewo) oraz około 22 wsi koło Rawicza. Gwary te przetrwały dzięki osiedleniu w przeszłości ludności śląskiego pochodzenia na pograniczu wielkopolsko-śląskim. Obecnie znajdują się w stadium zanikania. Inną enklawą utrzymywania się tej gwary były okolice Namysłowa, Sycowa oraz Międzyborza. W XIX stuleciu dzięki wybitnym pastorom takim jak Robert Fiedler oraz Jerzy Badura (1845–1909) dialekt dolnośląski przetrwał w rejonie Sycowa i Międzyborza znacznie dłużej niż pod Wrocławiem. Z okolic Międzyborza pochodzi spisana około 1864 roku pieśń ludowa w gwarze Dolnego Śląska, która stała się obecnie hejnałem Wrocławia.

Stroje ludowe na terenach Dolnego Śląska nie były jednolite. Barbara Bazielich wyróżniła 8 grup strojów, które wykształciły się do końca XIX wieku na obszarze od Głogowa po Nysę:

Na Dolnym Śląsku znajdują się obiekty z listy UNESCO: Hala Stulecia we Wrocławiu, Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze.
Zwiedzać można teren byłego niemieckiego obozu jenieckiego Stalag Luft III, o ucieczce z którego nakręcono filmy „Drewniany koń” (The Wooden Horse) i „Wielka ucieczka”.

Na Dolnym Śląsku znajduje się najwięcej w Polsce pałaców i zamków – łącznie kilkaset. Są to m.in. dawne rezydencje książęce Piastów, Jagiellonów, Podiebradów, Sobieskich, Wirtembergów, rodów szlacheckich, przedsiębiorców, kupców.

Na Dolnym Śląsku znajdują się miejsca pochówku władców Polski i żon władców Polski – we Wrocławiu, Trzebnicy i Legnicy.

Na Dolnym Śląsku poza Wrocławiem duże znaczenie dla wyznawców katolicyzmu ma będąca celem licznych pielgrzymek Sanktuarium Wambierzyckiej Królowej Rodzin.